رویه قضایی: تغییر جنسیت

خواهان: خانم …

خواندگان:

۱: معاون دادستان در دادسرا به نشانی کرمانشاه- خیابان شریعتی- کوچه ثبت.

۲: ثبت‌احوال شهرستان کرمانشاه به نشانی استان کرمانشاه – شهرستان کرمانشاه – کرمانشاه – ۲۲ بهمن – سی متری اول اداره

خواسته: تغییر جنسیت

گردشکار:

خواهان داد خواستی در مورخ ۱۴۰۱/۰۹/۲۸ به‌خواسته فوق به‌طرفیت خوانده دعوی تقدیم دادگاه نموده است که پس از ارجاع پرونده به این شعبه و ثبت به کلاسه فوق و جری تشریفات قانونی در وقت قانونی در وقت فوق‌العاده تشکیل است با عنایت به جامع اوراق و محتویات پرونده و با استعانت از خداوند متعال و تکیه بر شرف و وجدان دادگاه ختم رسیدگی را اعلام به شرح آتی مبادرت به اصدار رای می‌نماید. 

بیشتر بخوانید

رویه قضایی: رد دادخواست الزام زوجه به تمکین

رویه قضایی:با موضوع اجازه ازدواج مجدد

(رای دادگاه)

در خصوص دادخواست خانم ………… فرزند ………… به‌طرفیت ۱- مجتمع دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان کرمانشاه ۲- اداره ثبت‌احوال شهرستان کرمانشاه به خواسته تغییر جنسیت از مونث به مذکر بدین شرح که خواهان با تقدیم دادخواست مدعی گردیده به گواهی متخصصان و پزشکی قانونی مبتلا به اختلال هویت جنسی بوده و ادامه شرایط فعلی و وضعیت نامناسبی برای وی ایجاد نموده و بر همین اساس تقاضای صدور حکم به شرح خواسته را داشته است.

دادگاه پس از تعیین وقت رسیدگی طرفین را دعوت که خواهان در جلسه رسیدگی مورخ …………۱۴۰۱ خواسته را به شرح دادخواست اعلام نموده است ابلاغ معاون دادستان در دادسرا با موضوع حضور در وقت مقرر به سامانه ابلاغ ارسال و با وصف سابقه مشاهده نماینده دادستان حضور نیافته لیکن عدم حضور موجبی برای عدم رسیدگی نیست.

اداره ثبت‌احوال نیز با ارسال لایحه الکترونیکی با کد رهگیری ………… مورخ ………… اجمالا اعلام داشته برابر گواهی ولادت در بیمارستان جنسیت نوزاد دختر و سند تنظیم گردیده و دعوای مطروح توجهی به آن اداره نداشته و تقاضای صدور قرار رد دعوا نسبت به اداره مزبور را نموده است.

متعاقبا خواهان جهت انجام معاینات و اظهارنظر تخصصی به پزشکی‌قانونی کرمانشاه معرفی گردیده که جوابیه واصله به شماره …………۰۲۰۳۱۹۲ مورخ ۱۴۰۲/۰۴/۱۱ حاوی اظهارنظر بدین مضمون بوده که از صاحب عکس (خواهان) معاینه به عمل آمد لازم است نامبرده به مدت یکسال تحت اقدامات روان‌درمانی جهت تقویت نقش جنس مونث و هماهنگی با جنس مخالف تحت درمان بوده و مجددا ارزیابی گردد پس از انقضای زمان تعیین مجدد نامبرده جهت انجام معاینات پزشکی‌قانونی معرفی که نتیجه طی نامه شاره …………۲۹۱/۸۹ مورخ ………… به این دادگاه ارسال که پس از تشریح وضعیت متقاضی، نظر کمیسیون که متشکل از دو نفر متخصص اعصاب و روان و یک نفر پزشکی قانونی بوده چنین اعلام گردیده است:

“از ایشان معاینه و مصاحبه به عمل آمد و بررسی‌های ژنتیکی و هورمونی انجام شده بررسی گردید: با توجه به گذشت دوره‌های روان درمانی، انجام اقدامات لازم جهت تغییر جنسیت در مراکز درمانی مجهز بلامانع است” (صفحه ۲۳)

با توجه به ضرورت تحقیقات تکمیلی دادگاه یک نوبت دیگر اقدام به تعیین وقت رسیدگی و تشکیل جلسه نموده که خواهان به شرح صورت مجلس مورخ ………… مضبوط در صفحه ۳۰ بیان داشته ۲۱ ساله هستم از زمانی که یادم می‌آید از دختر بودن خود بیزار بودم و همیشه دوست داشتم پسر باشم حتی در مهدکودک با دخترها بازی نمی‌کردم و با پسرها بودم و عاشق ماشین بازی و کارهای پسرانه بودم از دختر بودن خود عذاب می‌کشم حتی الان در یک کارواش کار می‌کنم با اینکه نیاز مالی ندارم چون این کار حس مثبتی به من می‌دهد آن را انجام می دهم از لحاظ روحی و روانی فشار غیرقابل تحملی بر من وارد می‌شود تقاضا دارم با تغییر جنسیت من موافقت گردد.

علی‌ایحال با عنایت به مطالب مذکور، اظهارات خواهان و ناخرسندی وی از وضعیت فعلی، نظریه کمیسیون پزشکی‌قانونی کرمانشاه که پیش‌تر بیان گردیده و به دلالت منابع فقهی و قانونی که به اختصار به شمه از ای آنها اشاره خواهد شد دعوای خواهان قابل اجابت است.

۱- آیه شریفه ۷۰ از سوره مبارکه اسرا در حفظ شان و شخصیت و جایگاه اعلای انسان می‌فرماید و لقد کرمنا بنی‌آدم و حملنا هم فی البر و البحر ورزقناهم من الطیبات و فضلنا هم على کثیر ممن خلقنا تفضیلا که بلاغت و شیوایی این آیه نورانی و تصریح بر تکریم انسان از ناحیه خداوند سبحان بی‌نیاز از تفسیر و تطویل می‌باشد و کرامت انسانی را در مرتبه‌ای بسیار والا اعلام داشته است.

۲- از نظر منابع قانونی هر چند غیر از بند ۱۸ ماده ۴ قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۹۱ که رسیدگی به دعوای تغییر جنسیت را در صلاحیت محاکم خانواده قرار داده نص دیگری مشهود نیست لکن ماده ۳ قانون آیین دادرسی مدنی و اصل ۱۶۷ قانون اساسی به جهت عدم تضییع حقوقی افراد زمانی که قوانین موضوعه کامل یا صریح نبوده و اجمال داشته یا اساسا قانونی در زمینه مطروحه وجود نداشته باشد تکلیف بر رسیدگی با استفاده از منابع معتبر اسلامی یا فتاوی معتبر و اصول حقوق که مغایر با موازین شرعی نباشد داشته و بر این اساس رسیدگی به دعوا ضرورت قانونی دارد.

۳- در خصوص کرامت انسانی امام خمینی (ره) در کتاب شرح حدیث جنود عقل و جهل (صفحه ۱۳۹ تا ۱۴۰) ذکر شده “انسان با کرامت خلق شده و کرامت انسان فضیلت و شرافتی است که او را را دیگر موجودات ممتاز می‌کند” و در خصوص اصل موضوع که مورد مطالبه خواهان و خواسته وی در طرح دعوا می‌باشد امام خمینی (ره) در کتاب نفیس تحریرالوسیله جلد چهارم صفحه ۴۷۹ در خصوص تغییر جنسیت در مساله یک فرموده‌اند که ظاهر آن است که تغییر جنس مرد به زن به سبب عمل و بر عکس آن حرام نیست و در ادامه آمده آیا اگر زن در خود تمایلاتی از سنخ تمایلات مرد یا بعضی از آثار رجولیت را می‌بیند یا مرد در خود تمایلات جنس مخالف را یا بعضی از آثار آن را می‌بیند تغییر آن واجب است؟ که در پاسخ چنین آمده است ظاهر آن است که واجب نیست و در ادامه مسائل این مبحث نیز حکایت از آن دارد که با تغییر جنسیت، احکام جنسیتی نیز به جنس مخالف که منظور خواهان بوده تغییر می‌یابد هم چنین در سوال ۱۲۷۹ اجوبه الاستفتائات حضرت آیت‌الله خامنه‌ای نیز موضوع را به شرط عدم ترتیب و انجام عمل حرام نباشد فاقد اشکال دانسته شده است. آیت‌الله مکارم شیرازی نیز در پاسخ به سوالی یکی از مقلدین خود پیرامون حکم شرعی تغییر جنسیت اعلام داشته است تغییر جنسیت و ظاهر ساختن جنسیت واقعی در افراد دوجنسی که یک جنس آنها غلبه دارد خلاف شرع نیست بلکه واجب است.

۴- قاعده فقهی نفی عسر و حرج دلالت بر آن داشته چنانچه هر وضعیتی موجبات سختی و مشقت غیرقابل تحمل انسان را فراهم سازد قابل رفع خواهد بود و شارع مقدس نیز هیچ‌گاه تکلیف مالایطاق را بر افراد مستولی نساخته است.

۵- اعلامیه جهانی حقوق بشر، مقدمه اعلامیه اسلامی حقوق بشر مصوب ۱۹۹۰ قاهره، اصول منشور ملل متحد، مقدمه و مواد ۱۰ و ۱۷ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی مصوب ۱۹۶۶ مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز جملگی بر حمایت از ارزش‌های انسانی تاکید داشته که منافاتی با قوانین و مقررات موضوعه داخلی ندارد.

لذا با اوصاف موجود و با التفات به نظر قاضی محترم مشاور که هم عقیده و هم‌سو با نظر دادگاه می‌باشد و با در نظر گرفتن جمیع دلایل و استدلال‌های معمول مستندا به مواد ۹۵۸ قانون مدنی، ۴ حمایت خانواده، ۳ قانون آئین دادرسی مدنی، اصل ۱۶۷ قانون اساسی، فتاوای امام خمینی (ره)، مقام معظم رهبری در اجوبه الاستفتائات و نظر فقهی آیت‌الله مکارم شیرازی حکم به تجویز تغییر (تطبیق) جنسیت خواهان با مشخصات مندرج در پرونده و دادخواست تقدیمی از جنسیت مونث به جنسیت مذکر صادر و اعلام می‌نماید. در خصوص دعوای خواهان به‌طرفیت خواندگان با توجه به اینکه اساس دعوا متوجه آنان نبوده مستندا به بند ۴ ماده ۸۴ قانون آئین دادرسی مدنی قرار رد دعوا صادر و اعلام می‌گردد. رای صادره حضوری محسوب و ظرف بیست روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی در محاکم محترم تجدیدنظر استان کرمانشاه می‌باشد.

مجید جلیلیان

رئیس شعبه ۴ دادگاه خانواده شهرستان کرمانشاه