بر اساس قانون الزام به ثبت رسمی معاملات اموال غیرمنقول، تمامی اراضی و املاک فاقد سند رسمی باید در مهلت تعیین‌شده سنددار شوند. ماده ۱۰ این قانون به دارندگان املاک بدون سند (مانند املاک دارای قولنامه یا وکالت‌نامه) اجازه می‌دهد ادعای مالکیت خود را در سامانه‌ای ویژه ثبت و برای اخذ سند رسمی اقدام کنند.
مراحل قانونی سنددار کردن املاک فاقد سند
۱. ثبت درخواست در سامانه ساماندهی اسناد غیررسمی
– سازمان ثبت اسناد و املاک موظف است ظرف یک سال از ابلاغ قانون، سامانه‌ای برای ثبت ادعاهای مالکیت اموال غیرمنقول فاقد سند راه‌اندازی کند.
– متقاضیان باید ظرف دو سال پس از راه‌اندازی سامانه، مدارک و ادعای خود را ثبت و در ادامه برای تنظیم سند رسمی یا طرح دعوی قضایی اقدام کنند.
۲. ارجاع به مراجع قضایی و صدور حکم
– پس از ثبت درخواست، مراجع ذی‌صلاح موظفند نتیجه بررسی را در سامانه درج کنند.
– در صورت انقضای مهلت‌های قانونی و عدم اقدام متقاضی، ادعاهای ثبت‌شده علیه اراضی دولتی یا اشخاص دارای سند رسمی فاقد اعتبار خواهد بود.
۳. پیگیری از طریق قانون تعیین‌تکلیف اراضی فاقد سند
– املاکی که مشمول قوانین خاص (مانند قانون تعیین تکلیف اراضی فاقد سند مصوب ۱۳۹۰) هستند، طبق همان قوانین رسیدگی می‌شوند.
شرایط و الزامات
- درج ادعا در سامانه منوط به ارائه پلاک ثبتی یا نقشه جغرافیایی (UTM) است.
- در صورت عدم وجود پلاک ثبتی، سازمان ثبت موظف است بر اساس نقشه جغرافیایی، پلاک را تعیین کند.
- بارگذاری اسناد جعلی در سامانه مجازات دارد و متخلف به ۲۰ درصد قیمت روز ملک محکوم می‌شود.
صدور سند برای اراضی کشاورزی
- اراضی کشاورزی دارای تصرف قانونی و تایید وزارت جهاد کشاورزی، مشمول سند حدنگاری (کاداستر) می‌شوند.
- پس از صدور سند، هرگونه تقسیم یا انتقال ملک تابع قانون جلوگیری از خردشدن اراضی کشاورزی خواهد بود.
تکلیف آپارتمان‌های فاقد پایان‌کار
- اگر برای واحد آپارتمانی جریمه شهرداری یا حکم تخریب صادر شده باشد، صدور سند منوط به پرداخت جریمه است.
- در صورت وجود حکم قلع و قمع کامل، صدور سند ممنوع است.
مهلت قانونی و ضمانت اجرا
- دارندگان املاک فاقد سند حداکثر تا ۸ سال پس از راه‌اندازی سامانه فرصت دارند اعمال حقوقی (مانند خرید و فروش) را در سامانه ثبت کنند.
- پس از این مهلت، معاملات غیررسمی فاقد اعتبار خواهند بود.
در حال حاضر این سامانه راه‌اندازی نشده و زمان آغاز به کار آن از طریق روزنامه رسمی اعلام خواهد شد. / حقوقی تایمز
