جرم پولشویی چیست؟ وکیل کیفری در خصوص معنای جرم پولشویی توضیح می دهد: جرمی است که طی آن، درآمدهای حاصل از فعالیتهای غیرقانونی وغیر مشروع (مانند قاچاق، رشوه، اختلاس و …) به ظاهر قانونی و مشروع نشان داده شوند.
در این مقاله به موضوعات زیر می پردازیم:
- تعریف جرم پولشویی به زبان ساده
- ویژگی های این جرم
- چند نمونه از مصادیق جرم پولشویی
- ارکان جرم پولشویی
- چالش اثبات جرم پولشویی
- مجازات قانونی جرم پولشویی
- نتیجه‌گیری
- قوانین و مقررات مربوط به جرم پولشویی
مقالات مرتبط : ( پولشویی در قالب خیریه ها – وحدت رویه شماره ۸۶۸ – صلاحیت دادگاه محل وقوع جرم )
تعریف جرم پولشویی به زبان ساده
پولشویی به سعی و تلاش برای مخفی کردن منشأ غیرمشروع پول و تبدیل آن به دارایی‌های قانونی قابل استفاده گفته میشود.
پولشویی به زبان ساده یعنی : شستن پولهای کثیف وآلوده (پولهای حاصل از جرم واعمال غیر مشروع) و تبدیل آنها به پولهای تمیز وبراق (پول‌هایی که به ظاهر قانونی ومشروع است).
ویژگی های این جرم
این جرم به‌عنوان یکی از جرایم سازمان‌یافته‌ی اقتصادی، تأثیرات مخربی بر نظام اقتصادی کشورها دارد.
وکیل دادگستری در ادامه توضیح می دهد : از آن‌جا که این جرم در بستر معاملات مالی و تجاری رخ می‌دهد، تمایز میان معاملات
مشروع و مجرمانه گاهی دشوار است. در حقوق ایران، ماده ۱ قانون مبارزه با پولشویی اصل را بر صحت معاملات تجاری می‌داند؛
اما این اصل نسبی است و در صورت اثبات خلاف آن، می‌توان صحت معامله را زیر سوال برد. در این مقاله تلاش
شده است تا ضمن تبیین ارکان جرم، به چالش‌های حقوقی مرتبط با اثبات منشأ غیرقانونی اموال پرداخته شود’ باما همراه باشید.
پیشرفت تکنولوژی‌های مالی و افزایش حجم مبادلات تجاری، فرصتی دو سویه برای توسعه اقتصادی و در عین حال برای ارتکاب
جرایم اقتصادی، از جمله پولشویی فراهم کرده است. این جرم با هدف مشروع جلوه دادن اموالی که از فعالیتهای غیرقانونی
حاصل شده، انجام می‌گیرد. در چارچوب قانون، از یک سو باید به اصل صحت معاملات تجاری احترام گذاشت، و
از سوی دیگر نباید اجازه داد این اصل پوششی برای جرایم مالی باشد.
چند نمونه از مصادیق جرم پولشویی
نمونه‌هایی ازمصادیق و اقدامات مجرمانه پولشویی واریز پول حاصل از قاچاق مواد مخدرو قاچاق انسان به حسابهای بانکی مشروع وقانونی و سپس انتقال آن به حسابهای دیگر
-خرید اموال و دارایی‌های گوناگون (مانند املاک، خودرو، طلا،دلار و …) با پول حاصل از فعالیتهای غیر مشروع ومجرمانه
-تاسیس شرکت‌های صوری(غیر واقعی وخیالی) و استفاده از آنها برای جرم پولشویی استفاده از صرافی‌ها و موسسات مالی غیرمجاز وبدون مجوزقانونی برای تبدیل و انتقال پولهای ناشی از جرم پولشویی(پول کثیف)
-انجام معاملات پیچیده و صوری (خیالی) در بازار سرمایه وبورس برای مخفی کردن منشأ پولهای کثیف وغیرمشروع
ارکان جرم پولشویی
وکیل آنلاین در مورد ارکان این جرم توضیح می دهد: جرم پولشویی مطابق ماده ۲ قانون مبارزه با پولشویی دارای سه رفتار مجرمانه مشخص است:
الف) تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از فعالیتهای غیرقانونی
عنصر علم به غیرقانونی بودن منشأ مال، در این بند کلیدی است. شخصی که مال را تحصیل می‌کند باید علم داشته باشد که آن مال ناشی از جرم(نا مشروع) است.
ب) تبدیل، مبادله یا انتقال عواید به‌منظور پنهان‌کردن منشأ غیرقانونی آن
در اینجا نیز عنصر روانی (علم به مجرمانه بودن منشأ) و عنصر مادی (تبدیل یا انتقال مال) باید توأمان(همزمان) باشد.
ج) پنهان‌سازی ماهیت یا منشأ یا محل مال حاصل از جرم
این بند ناظر بر اقدامات فریبکارانه‌ای است که در جهت مخفی‌کردن منشأ واقعی مال انجام میشود؛ از جمله ایجاد حسابهای واسط، شرکت‌های پوششی و معاملات صوری(غیرواقعی)
چالش اثبات جرم پولشویی
مطابق قانون مبارزه با پولشویی، اصل بر صحت معاملات تجاری است. یعنی هر معامله‌ای در ظاهر، مشروع تلقی میشود مگر آن‌که
خلاف آن ثابت شود. این اصل با هدف امنیت حقوقی در فضای تجارت تصویب شده، اما می‌تواند ابزار سوءاستفاده نیز باشد.
این سوال مطرح می شود که اثبات پولشویی برعهده کدام مرجع است؟
وکیل کیفری پاسخ می دهد: بار اثبات بر دوش مرجع رسیدگی یا مدعی‌العموم(دادستان) است. باید اثبات شود که مال، عواید
حاصل از جرم است در معاملات پیچیده یا صوری(غیرواقعی)، مسیر پول قابل ردیابی نیست وشرایط نمایندگی و وکالت ممکن
است باعث پنهان‌سازی هویت اصلی بهره بردار از مال شود همچنین عدم همکاری نهادهای مالی یا نقص در ارائه اطلاعات می‌تواند مانع کشف جرم شود.
به همین دلیل برای حل این اشکالات وپیشگیری از جرم ‘قانون مبارزه با پولشویی، نهاد شورای عالی مبارزه با پولشویی را با وظایف دقیق
در زمینه جمع‌آوری اطلاعات، تحلیل معاملات مشکوک و ارجاع به مراجع قضایی پیش‌بینی کرده است. دستگاه‌هایی
چون بانک‌ها، مؤسسات مالی، دفاتر اسناد رسمی و وکلا نیز مکلف به ارائه اطلاعات هستند بنابراین همکاری ضعیف
این نهادها، موجب اخلال در فرآیند کشف جرم میشود بنابراین افشای اطلاعات طبق این قانون ممنوع است زیرا که هم جنبه حفاظتی دارد و هم مانعی برای سوءاستفاده از اطلاعات خواهد شد.
مجازات قانونی جرم پولشویی
مرتکبین جرم پولشویی به بازگرداندن اصل مال و منافع آن، و نیز پرداخت جزای نقدی (به میزان یک چهارم عواید حاصل از جرم )
محکوم می‌شوند. علاوه بر این، در صورت تبدیل مال(مانند خرید املاک -خودرو و…) همان اموال جدید نیز ضبط می‌شودهمچنین
شعب خاص قضایی به موضوع این جرم رسیدگی می‌کنند که نشان‌دهنده اهمیت و تخصص‌محور بودن این جرم است.
توصیه نوران وکیل برای مشاوره حقوقی آنلاین
در صورتی که برای تنظیم لایحه حرفه‌ای، ارائه دفاعیه مناسب یا مشاوره در هرگونه مسائل حقوقی نیاز به کمک دارید، توصیه می‌کنیم از خدمات مشاوره حقوقی آنلاین نوران وکیل استفاده کنید. این موسسه با تیمی از وکلای با تجربه و متخصص، خدمات حقوقی متنوعی را ارائه می‌دهد که شامل تنظیم لوایح حرفه‌ای، ارائه مشاوره درباره اعتراضات تجدیدنظر و رسیدگی به مسائل حقوقی پیچیده است.چرا مشاوره حقوقی آنلاین نوران وکیل؟صرفه‌جویی در زمان و هزینه: با امکان دسترسی آنلاین، نیازی به مراجعه حضوری نیست و می‌توانید از هر کجا که هستید، با وکلای حرفه‌ای مشورت کنید.دسترسی به تیم متخصص: وکلای موسسه نوران وکیل تجربه و تخصص کافی در زمینه لوایح قضایی، تجدیدنظرخواهی و سایر امور حقوقی دارند و به شما کمک می‌کنند بهترین راهکار را بیابید.پاسخگویی سریع: تیم حقوقی نوران وکیل آماده است تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سوالات و مشکلات شما پاسخ دهد و لایحه یا درخواست مورد نظر شما را به‌طور حرفه‌ای تنظیم و ارسال کند.شفافیت در ارائه خدمات حقوقی: نوران وکیل در تمامی مراحل پرونده، اطلاعات لازم درباره روند دادرسی و جزئیات پرونده را به موکلین ارائه می‌دهد تا آنها بتوانند تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند.
نتیجه‌گیری
پولشویی جرمی است که در بستر معاملات ظاهراً مشروع شکل می‌گیرد و تشخیص آن مستلزم ردیابی منشأ مال
و اثبات عنصر روانی است. اصل صحت معاملات تجاری نباید مانع اجرای عدالت گردد، بلکه باید با ابزارهای نظارتی و اطلاعاتی دقیق،
به تقویت شفافیت مالی کمک کرد. برای اثربخشی بیشتر، توسعه بانک‌های اطلاعات مالی، آموزش کارکنان مالی و حقوقی، و تقویت هماهنگی بین‌نهادی ضروری است.
سوالات متداول (۱)
۱. جرم پولشویی دقیقا به چه معناست؟
پولشویی به مخفی کردن منبع غیرقانونی پول و تبدیل آن به دارایی یا سرمایه‌ای گفته میشود که به ظاهر قانونی و مشروع به نظر می رسد.
۲. چه اشخاص یا نهادهایی ممکن است مرتکب جرم پولشویی شوند؟
هر فرد’ ارگان’موسسه یا نهادی که عواید حاصل از جرم را تحصیل، نگهداری، تبدیل یا پنهان کند، با علم به غیرقانونی وغیر مشروع بودن منشأ مال، مرتکب این جرم میشود. چه تفاوتی بین پولشویی و جرایم مالی دیگر وجود دارد؟
جرایمی مانند اختلاس’کلاهبرداری’سرقت یا رشوه، منشأ پول کثیف هستند؛ ولی پولشویی مرحله بعدی گفته
میشود که در آن تلاش میشود پولهای حاصل از آن جرایم، به ظاهر مشروع و قانونی جلوه کنند.
۴. آیا صرف داشتن پول نامشروع پولشویی محسوب میشود؟
خیر. صرف داشتن مالی که منشا تحصیل آن جرم است الزاما پولشویی نیست، مگر اینکه اقدامات مشخص
وملموسی برای مخفی کردن منشأ غیرقانونی یا قانونی جلوه دادن آن انجام شود.
۵. اثبات این جرم بر عهده چه کسی است؟
بار اثبات بر دوش مراجع قضایی و دادستان است. آنها باید سو نیت متهم راثابت کنند به عبارتی دیگر باید ثابت
کنند که مال مورد نظر حاصل از جرم بوده و اقدامات متهم با هدف پنهان‌سازی یا مشروع جلوه دادن آن انجام شده است.
۶. مجازات قانونی پولشویی در ایران چیست؟ مطابق ماده ۹ قانون مبارزه با پولشویی مرتکب جرم به بازگرداندن اصل مال و منافع آن، ضبط اموال تبدیل‌شده و پرداخت
جزای نقدی به میزان یک‌چهارم عواید حاصل محکوم میشود. که باید به حساب درآمد عمومی نزد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران واریز گردد.
سوالات متداول (۲)
۷. آیا نهادهای مالی وبانک ها…. در کشف پولشویی نقشی دارند؟
بله. بانک‌ها، صرافی‌ها، دفاتر اسناد رسمی و حتی وکلا مکلف‌اند معاملات مشکوک را گزارش دهند و از ارائه خدمات به موارد غیرشفاف خودداری کنند.
۸. مصادیق رایج پولشویی کدام‌اند؟
از جمله: واریز پولهای ناشی از جرم قاچاق یا فساد و… به حسابهای بانکی، خرید املاک و دارایی‌های مختلف با پول کثیف،
تأسیس شرکت‌های صوری(غیر واقعی )، استفاده از صرافی‌های غیرمجاز و معاملات صوری در بورس.
۹. پولشویی چه آثار و پیامدهایی دارد؟
این جرم باعث اخلال در نظام اقتصادی، کاهش اعتماد مردم به بازارهای مالی، تسهیل جرایم سازمان‌یافته و حتی تأثیر منفی بر امنیت ملی میشود.
پیشنهادات کاربردی موسسه حقوقی نوران وکیل
۱)جهت پیشگیری وتعقیب وکشف جرم پولشویی الزام بانک‌ها و مؤسسات مالی به ثبت دیجیتال منشأ هر تراکنش مهم
2)ایجاد سامانه ملی شفاف‌سازی مالکیت نهایی اشخاص حقوقی
3)آموزش تخصصی وکلا، حسابداران و سردفتران درباره شناسایی و گزارش معاملات مشکوک
4)اصلاح آیین‌نامه‌ها جهت الزام ارائه مستندات بیشتر در معاملات بالای یک سقف خاص
قوانین و مقررات مربوط به جرم پولشویی
ازقانون مبارزه با پولشویی
ماده ۱– اصل بر صحت و اصالت معاملات تجاری موضوع ماده(۲) قانون تجارت است،
مگر آن‌که براساس مفاد این قانون خلاف آن به اثبات برسد. استیلای اشخاص براموال و
دارایی اگر توأم با ادعای مالکیت شود، دال بر ملکیت است.
ماده ۲ – جرم پولشویی عبارت است از:
الف – تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از فعالیتهای
غیرقانونی با علم به این که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه ارتکاب جرم به
دست آمده باشد.
ب – تبدیل، مبادله یا انتقال عوایدی به منظور پنهان‌کردن منشأ غیرقانونی آن
با علم به این که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از ارتکاب جرم بوده یا کمک به
مرتکب به نحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نگردد.
اخفاء یا پنهان یا کتمان‌کردن ماهیت واقعی، منشأ، منبع، محل، نقل
ج- انتقال، جابه‌جایی یا مالکیت عوایدی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه جرم
تحصیل‌شده باشد.
ادامه قوانین (۱)
ماده ۳ – عواید حاصل از جرم به معنای هر نوع مالی است که به‌طور مستقیم یا
غیرمستقیم از فعالیتهای مجرمانه به دست آمده‌باشد.
ماده ۸ – اطلاعات و اسناد گردآوری شده در اجراء این قانون،صرفاً در جهت
اهداف تعیین‌شده در قانون مبارزه با پولشویی و جرائم منشأ آن مورد استفاده قرار
خواهدگرفت، افشاء اطلاعات یا استفاده از آن به نفع خود یا دیگری به‌طور مستقیم یا
غیرمستقیم توسط مأموران دولتی یا سایر اشخاص مقرر در این قانون ممنوع بوده و متخلف
به مجازات مندرج در قانون مجازات انتشار و افشاء اسناد محرمانه و سری دولتی مصوب
۲۹/۱۱/۱۳۵۳، محکوم خواهدشد.
ادامه قوانین (۲)
ماده ۹ – مرتکبین جرم پولشویی علاوه بر استرداد درآمد و عواید حاصل از
ارتکاب جرم مشتمل بر اصل و منافع حاصل (و اگر موجود نباشد، مثل یا قیمت آن) به
جزای نقدی به میزان یک چهارم عواید حاصل از جرم محکوم می‌شوند که باید به حساب
درآمد عمومی نزد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران واریز گردد.
تبصره ۱ – چنانچه عواید حاصل به اموال دیگری تبدیل یا تغییر یافته‌باشد،
همان اموال ضبط خواهدشد.
تبصره ۲- صدور و اجراء حکم ضبط دارایی و منافع حاصل از آن در صورتی است که
متهم به لحاظ جرم منشأ، مشمول این حکم قرار نگرفته‌باشد.
تبصره ۳ – مرتکبین جرم منشأ، در صورت ارتکاب جرم پولشویی، علاوه بر
مجازاتهای مقرر مربوط به جرم ارتکابی، به مجازاتهای پیش‌بینی شده
در این قانون نیز محکوم خواهندشد.
منابع
قانون مبارزه با پولشویی مصوب ۸۶
