ورشکستگی به چه معناست؟وکیل آنلاین در توضیح معنای ورشکستگی می گوید: حالت یک تاجر یا شرکتی تجاری است که از پرداخت
بدهی‌های خود ناتوان شده و نمی‌تواند به تعهدات خود عمل کند. در اصطلاح به این چنین حالتی ورشکستگی یا افلاس می گویند .
در این مقاله موضوعات زیر را بررسی می کنیم:
- ورشکستگی چیست؟
- ورشکستگی چه تفاوتی با اعسار دارد؟
- جایگاه دادستان در دعوای ورشکستگی
- نتیجه گیری
- نمونه دادخواست اعلام ورشکستگی
- قوانین مرتبط
مقالات مرتبط( دستورالعمل رسیدگی به دعاوی ورشکستگی – دادخواست اعسار از محکوم به – دادخواست مطالبه چک صیاد – اعسار و معسر )
ورشکستگی چیست؟
ورشکستگی شرکتهای تجاری یکی از مباحث مهم حقوق تجارت است که آثار گسترده‌ای بر روابط مالی میان شرکت،
طلبکاران و اشخاص ثالث دارد. بر اساس ماده ۴۱۲ قانون تجارت، هرگاه تاجر یا شرکت تجاری از پرداخت دیون خود متوقف شود، ورشکسته محسوب خواهد شد.
وَرشِکَستِگی، حالت یک تاجر یا شرکتی تجاری است که از پرداخت بدهی‌های خود ناتوان شده و نمی‌تواند به تعهدات
خود عمل کند. برای مثال اگر تاجر نتواند چک خود را پاس کند.طلبکار می تواند به این علت تقاضای ورشکستگی
تاجر را از دادگاه بخواهد تا حساب ها و اموال وی تا تسویه بدهی توقیف شود. در چنین حالتی به این تاجر ورشکسته یا مفلس گفته می شود.
ورشکستگی چه تفاوتی با اعسار دارد؟
وکیل حقوقی در مورد تفاوت بین ورشکستگی و اعسار توضیح می دهد: افلاس یا ورشکستگی مختص تاجر و شرکت های
تجاری می باشد.یعنی اگر شخص تاجر دچار اعسار شود مطابق ماده ۱۵ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی
دادخواست اعسار از او و اشخاص حقوقی (شرکت‌ها) پذیرفته نمی‌شود. پس تاجر در صورتی که مدعی اعسار
باشند باید رسیدگی به امر ورشکستگی خود را درخواست کنند. بر همین اساس در ورشکستگی یا افلاس، شخص
مدیون به درخواست طلبکاران و با حکم دادگاه از تصرف در اموال و دارایی خود منع میشود.
جایگاه دادستان در دعوای ورشکستگی
به موجب مواد ۵۳۶ و ۵۳۷ قانون تجارت، دادستان یکی از اشخاصی است که می‌تواند تقاضای اعلام ورشکستگی
تاجر یا شرکت تجاری را بنماید. به همین دلیل دادستان باید به عنوان خوانده دوم در دادخواست معرفی شود تا
جنبه عمومی موضوع رعایت شود. در غیراینصورت دادخواست به دلیل قانونی نبودن آن با قرار دادگاه رد خواهد شد.
نتیجه گیری
یک طلبکار می‌تواند با استناد به عدم پرداخت بدهی و توقف شرکت تجاری یا تاجر(مدیون)، درخواست اعلام ورشکستگی نماید.
طرح چنین دعوایی نه‌تنها راهی برای وصول مطالبات است، بلکه مانع از ادامه فعالیت غیرقانونی تجار وشرکت‌های تجاری متوقف و تضییع حقوق سایر طلبکاران خواهد شد.
سوالات متداول
۱. ورشکستگی چیست و چه تفاوتی با اعسار دارد؟
ورشکستگی مرتبط با تجار و شرکتهای تجاری است که توانایی پرداخت بدهی‌های خود را ندارند. اما،
اعسار مربوط به اشخاص غیرتاجر است که توانایی پرداخت دیون خود را ندارند.
۲. چه اشخاصی می‌توانند تقاضای اعلام ورشکستگی کنند؟
با استناد به ماده ۴۱۵ قانون تجارت، سه دسته می‌توانند تقاضای اعلام ورشکستگی داشته باشند:
خود تاجر یا شرکت تجاری ‘طلبکار یا طلبکاران ودادستان
۳. نقش دادستان در دعوای ورشکستگی چیست؟
دادستان به دلیل جنبه عمومی موضوع باید به عنوان خوانده دوم معرفی شود. در غیر این صورت
دادخواست ناقص بوده و ممکن است با قرار رد دادگاه مواجه شود.
۴. چه مدارکی برای طرح دادخواست اعلام ورشکستگی لازم است؟
رای قطعی مبنی بر طلبکاری از شرکت یا تاجر’مدارک مربوط به عدم پرداخت بدهی (چک، سفته، قرارداد و …)’مستندات
دال بر توقف فعالیت مالی یا عدم دسترسی به اموال بدهکار
۵. پس از صدور حکم ورشکستگی چه اتفاقی می‌افتد؟
از تاریخ حکم، تاجر یا شرکت ورشکسته حق دخالت در اموال خود را نداشته و مدیر تصفیه اداره امور مالی و حقوقی را بر عهده می‌گیرد.
ادامه سوالات متداول (۱)
۶. آیا شرکتهای غیرتجاری هم می‌توانند ورشکسته شوند؟
خیر، ورشکستگی صرفاً در مورد تجار و شرکتهای تجاری موضوع ماده ۲۰ قانون تجارت مطرح است. اشخاص غیرتاجر
فقط می‌توانند دادخواست اعسار بدهند.
۷. مهلت اعتراض به حکم ورشکستگی چقدر است؟
طبق مواد ۵۳۶ و ۵۳۷ قانون تجارت ‘تاجر ورشکسته: ظرف ۱۰ روز’ اشخاص ذینفع مقیم ایران ظرف یک ماه واشخاص
ذینفع مقیم خارج کشورظرف دو ماه از تاریخ اعلان حکم مهلت دارند
۸. آیا معاملات تاجر بعد از توقف معتبر است؟
با استناد به ماده ۴۲۳ قانون تجارت، بسیاری از معاملات بعد از توقف (مانند صلح محاباتی، هبه، تأدیه قرض و معاملات به زیان طلبکاران) باطل و بی‌اثر خواهد بود.
۹. چه مرجعی صلاحیت رسیدگی به دعوای ورشکستگی را دارد؟
دادگاه عمومی حقوقی (تجاری) محل اقامت تاجر یا مرکز اصلی شرکت تجاری صلاحیت رسیدگی دارد.
۱۰. چه کسی مدیر تصفیه را تعیین می‌کند؟
دادگاه صادرکننده حکم ورشکستگی ظرف حداکثر پنج روز یک مدیر تصفیه را تعیین می‌کند تا روند تصفیه بدهی‌ها و تقسیم دارایی‌ها آغاز شود.
نمونه دادخواست اعلام ورشکستگی
درپایان یک نمونه دادخواست اعلام ورشکستگی خدمت شما عزیزان ارائه خواهد شد.
تنظیم انواع اوراق قضایی (دادخواست،شکواییه و لوایح دفاعی حرفه ای) را به وکلای مجرب موسسه نوران وکیل بسپارید تا با خیال راحت پرونده شما در مسیر قانونی خود قرار بگیرد.
خواهان: ………..
خوانده : …………..
۱)شرکت ………….(شرکت سهامی خاص)با شناسه ملی ………….. به نشانی ……………….. -با مدیریت (مدیرعامل ): ………………………
۲)دادستان شهرستان ……………
خواسته:
-درخواست اعلام ورشکستگی شرکت شرکت ……….. (خوانده )به دلیل توقف از پرداخت دیون
-صدور حکم به اعلام ورشکستگی شرکت شرکت …………. (خوانده) با تعیین مدیر تصفیه و اقدامات قانونی مقتضی وفق مقررات قانون تجارت
دلایل و مستندات:
مکاتبات قضایی مربوط به عدم پرداخت
اجراییه شماره ……………. صادره ازشعبه …………………..
رای شماره ……………. صادره از شعبه هیات تشخیص اداره تعاون کار ورفاه اجتماعی
شرح دادخواست
ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی (تجاری)شهرستان…………………
با سلام وعرض ادب
اینجانب ……………..به موجب این دادخواست، تقاضای صدور حکم ورشکستگی شرکت………….. (خوانده) را به دلایل ذیل دارم:
- اینجانب طبق رای شماره …………. صادره از شعبه هیات تشخیص اداره تعاون کار ورفاه اجتماعی مورخ………. و اجراییه شماره ……….
- صادره ازشعبه ………….مورخ ……….مبلغ …………..ریال از خوانده طلبکار می‌باشم.
- با وجود مراجعات مکرر، خوانده از پرداخت دین خود امتناع نموده و بیش از یکسال از سررسید دین گذشته است.
- به نظر می‌رسد شرکت (خوانده) در وضعیت توقف قرار دارد و توانایی پرداخت دیون خود را ندارد.
- به استناد ماده ۴۱۲ قانون تجارت، هر تاجری که از تأدیه وجوهی که بر عهده دارد برنیاید و توقف او محرز شود، ورشکسته محسوب
- میشود.ضمنا خوانده یک شرکت سهامی خاص بوده که مطابق ماده ۲۰ قانون تجارت یک شرکت تجاری محسوب میشود.
- باتوجه به مکاتبات قضایی از خوانده هیچگونه اموال وحساب قابل توقیفی به دست نیامده است که به پیوست دادخواست تقدیم می گردد.
لذا با استناد به به مواد ۴۱۲ لغایت ۴۴۰ و ۵۳۶ و ۵۳۷ قانون تجارت صدور رای شایسته به شرح خواسته مورد استدعاست.
باتشکر وتجدید احترام
قوانین و ماده های مرتبط
از قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی
ماده ۱۵ – دادخواست اعسار از تجار و اشخاص حقوقی پذیرفته نمی‌شود. این اشخاص در صورتی
که مدعی اعسار باشند باید رسیدگی به امر ورشکستگی خود را درخواست کنند.
از قانون تجارت
ماده ۴۱۲ – ورشکستگی تاجر یا شرکت تجارتی در نتیجه توقف از تأدیه وجوهی که بر عهده او است حاصل میشود.
حکم ورشکستگی تاجری را که حین‌الفوت در حال توقیف بوده تا یک سال بعد از مرگ اونیز می‌توان صادر نمود.
ماده ۴۱۳ – تاجر باید در ظرف سه روز از تاریخ وقفه که در تأدیه قروض یا سایرتعهدات نقدی او حاصل شده است
توقف خود را به دفتر محکمه‌بدایت محل اقامت خود اظهارنموده صورتحساب دارایی و کلیه دفاتر تجارتی خود را به دفتر محکمه مزبوره تسلیم نماید.
ماده ۴۱۴ – صورتحساب مذکور در ماده فوق باید مورخ بوده و به امضاء تاجر رسیده و
متضمن مراتب ذیل باشد:
۱) تعداد و تقویم کلیه اموال منقول و غیر منقول تاجر متوقف به طور مشروح.
۲) صورت کلیه قروض و مطالبات.
۳) صورت نفع و ضرر و صورت مخارج شخصی.
در صورت توقف شرکتهای تضامنی – مختلط یا نسبی اسامی و محل اقامت کلیه شرکاء ضامن
نیز باید ضمیمه شود.
۴۱۵ – ورشکستگی تاجر به حکم محکمه بدایت در موارد ذیل اعلام میشود:
الف) بر حسب اظهار خود تاجر.
ب) به موجب تقاضای یک یا چند نفر از طلبکارها.
ج) بر حسب تقاضای مدعی‌العموم بدایت.
۴۱۶ – محکمه باید در حکم خود تاریخ توقف تاجر را معین نماید و اگر در حکم معین نشد تاریخ حکم تاریخ توقف محسوب است.
۴۱۷ – حکم ورشکستگی به طور موقت اجرا میشود.
۴۱۸ – تاجر ورشکسته از تاریخ صدور حکم از مداخله در تمام اموال خود حتی آنچه که ممکن است در مدت
ورشکستگی عاید او گردد‌ممنوع است. در کلیه اختیارات و حقوق مالی ورشکسته که استفاده از آن مؤثر در تأدیه
دیون او باشد مدیر تصفیه قائم‌مقام قانونی ورشکسته بوده و حق‌دارد به جای او از اختیارات و حقوق مزبوره استفاده کند.
ادامه قوانین (۱)
۴۱۹ – از تاریخ حکم ورشکستگی هر کس نسبت به تاجر ورشکسته دعوایی از منقول یا غیر منقول داشته
باشد باید بر مدیر تصفیه اقامه یا به‌طرفیت او تعقیب کند – کلیه اقدامات اجرایی نیز مشمول همین دستور خواهد بود.
۴۲۰ – محکمه هر وقت صلاح بداند می‌تواند ورود تاجر ورشکسته را به عنوان شخص ثالث در دعوی مطروحه اجازه دهد.
۴۲۱ – همین که حکم ورشکستگی صادر شد قروض مؤجل با رعایت تخفیفات مقتضیه نسبت به مدت به قروض حال مبدل میشود.
۴۲۲ – هر گاه تاجر ورشکسته فته‌طلبی داده یا براتی صادر کرده که قبول نشده یا براتی را قبولی نوشته سایر
اشخاصی که مسئول تأدیه وجه‌فته‌طلب یا برات می‌باشند باید با رعایت تخفیفات مقتضیه نسبت به مدت وجه آن را نقداً بپردازند یا تأدیه آن را در سر وعده تأمین نمایند.
۴۲۳ – هر گاه تاجر بعد از توقف معاملات ذیل را بنماید باطل و بلااثر خواهد بود:
۱) هر صلح محاباتی یا هبه و به طور کلی هر نقل و انتقال بلاعوض اعم از اینکه راجع به منقول یا غیر منقول باشد.
۲) تأدیه هر قرض اعم از حال یا مؤجل به هر وسیله که به عمل آمده باشد.
۳) هر معامله که مالی از اموال منقول یا غیر منقول تاجر را مقید نماید و به ضرر طلبکاران تمام شود.
ادامه قوانین (۲)
۴۲۴ – هر گاه در نتیجه اقامه دعوی از طرف مدیر تصفیه یا طلبکاری بر اشخاصی که با تاجر طرف معامله بوده یا بر
قائم‌مقام قانونی آنها ثابت‌شود تاجر متوقف قبل از تاریخ توقف خود برای فرار از ادای دین یا برای اضرار به طلبکارها معامله
نموده که متضمن ضرری بیش از ربع قیمت‌حین‌المعامله بوده است آن معامله قابل فسخ است مگر اینکه طرف معامله
قبل از صدور حکم فسخ تفاوت قیمت را بپردازد دعوی فسخ در ظرف دو‌سال از تاریخ وقوع معامله در محکمه پذیرفته میشود.
۴۲۵ – هر گاه محکمه به موجب ماده قبل حکم فسخ معامله را صادر نماید محکوم‌علیه باید پس از قطعی شدن
حکم مالی را که موضوع معامله‌بوده است عیناً به مدیر تصفیه تسلیم و قیمت حین‌المعامله آن را قبل از آنکه دارایی
تاجر به غرما تقسیم شود دریافت دارد و اگر عین مال مزبور در‌تصرف او نباشد تفاوت قیمت را خواهد داد.
۴۲۶ – اگر در محکمه ثابت شود که معامله به طور صوری یا مسبوق به تبانی بوده است آن معامله خود به
خود باطل – عین و منافع مالی که‌موضوع معامله بوده مسترد و طرف معامله اگر طلبکار شود جزو غرما حصه خواهد بود.
۴۲۷ – در حکمی که به موجب آن ورشکستگی تاجر اعلان میشود محکمه یک نفر را به سمت عضو ناظر معین خواهد کرد.
۴۲۸ – عضو ناظر مکلف است به نظارت در اداره امور راجعه به ورشکستگی و سرعت جریان آن است.
۴۲۹ – تمام منازعات ناشیه از ورشکستگی را که حل آن از صلاحیت محکمه است عضو ناظر به محکمه راپرت خواهد داد.
ادامه قوانین (۳)
۴۳۰ – شکایت از تصمیمات عضو ناظر فقط در مواردی ممکن است که این قانون معین نموده.
۴۳۱ – مرجع شکایت محکمه است که عضو ناظر را معین کرده.
۴۳۲ – محکمه همیشه می‌تواند عضو ناظر با تبدیل و دیگری را به جای او بگمارد.
فصل چهارم – در اقدام به مهر و موم و سایر اقدامات اولیه نسبت به ورشکسته
۴۳۳ – محکمه در حکم ورشکستگی امر به مهر و موم را نیز می‌دهد.
۴۳۴ – مهر و موم باید فوراً توسط عضو ناظر به عمل آید مگر در صورتی که به عقیده عضو مزبور برداشتن صورت
دارایی تاجر در یک روز‌ممکن باشد در این صورت باید فوراً شروع به برداشتن صورت شود.
۴۳۵ – اگر تاجر ورشکسته به مفاد ماده ۴۱۳ – ۴۱۴ عمل نکرده باشد محکمه در حکم ورشکستگی قرار توقیف تاجر را خواهد داد.
۴۳۶ – قرار توقیف ورشکسته در مواقعی نیز داده خواهد شد که معلوم گردد به واسطه اقدامات خود از اداره و تسویه شدن عمل ورشکستگی‌می‌خواهد جلوگیری کند.
۴۳۷ – در صورتی که تاجر مقروض فرار کرده یا تمام یا قسمتی از دارایی خود را مخفی نموده باشد امین صلح
ادامه قوانین (۴)
می‌تواند بر حسب تقاضای یک‌یا چند نفر از طلبکاران فوراً اقدام به مهر و موم نماید و باید بلافاصله این اقدام خود را به مدعی‌العموم اطلاع دهد.
۴۳۸ – انبارها و حجره‌ها و صندوق و اسناد و دفاتر و نوشتجات و اسباب و اثاثیه تجارتخانه و منزل تاجر باید مهر موم شود.
۴۳۹ – در صورت ورشکستگی شرکتهای تضامنی – مختلط یا نسبی اموال شخصی شرکاء ضامن مهر و موم نخواهد شد
مگر اینکه حکم‌ورشکستگی آنها نیز در ضمن حکم ورشکستگی شرکت یا به موجب حکم جداگانه صادر شده باشد.
تبصره – در مورد این ماده و ماده فوق مستثنیات دین از مهر و موم معاف است.
۴۴۰ – محکمه در ضمن حکم ورشکستگی یا منتهی در ظرف پنج روز پس از صدور حکم یک نفر را به سمت مدیریت تصفیه معین می‌کند.
۵۳۶ – حکم اعلان ورشکستگی و همچنین حکمی که به موجب آن تاریخ توقف تاجر در زمانی قبل از اعلان ورشکستگی تشخیص شود قابل‌اعتراض است.
۵۳۷ – اعتراض باید از طرف تاجر ورشکسته در ظرف ده روز و از طرف اشخاص ذینفع که در ایران مقیمند در ظرف
یک ماه و از طرف آنهایی‌که در خارجه اقامت دارند در ظرف دو ماه به عمل آید ابتدای مدتهای مزبور از تاریخی است که احکام مذکوره اعلان میشود.
منابع
قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی
