به نقل از وکلاپرس / نمونه رای با موضوع محکومیت شرکت هواپیمایی به پرداخت پانصد میلیون تومان خسارت معنوی (برای هر خواهان) ناشی از تاخیر در پرواز
نظر دادگاه
دادگاه نظر به پرونده ملاحظه می‌نماید که خواهان‌ها قصد پرواز از دبی به ایران و از طریق شرکت هواپیمایی داشته و محتویات این بلیت‌ها، حاکی از قرارداد میان خواهان‌ها و شخص حقوقی خوانده است. (بلیت هواپیما اعم از الکترونیکی و یا جلدی، سندی است معتبر، دال بر قرارداد حمل و نقل مسافر و وسایل وی، طبق شرایط مندرج در آن و شرایط کنوانسیون ورشو ۱۹۲۹ که حداقل شامل مشخصات هویتی و نه محدود به آن است.) زمان حرکت هواپیما ۱۶/۱۰ دقیقه تعیین شده و به دلیل وقوع تاخیر در پرواز حسب گفته‌های طرفین و اقرار، تاخیر در پرواز به دارندگان بلیت اعلام شده است با این مضمون که پرواز در ساعت ۱۸/۴۰ و با دوساعت و نیم تاخیر انجام خواهد شد که در ساعت اعلام شده، هواپیما حرکت نکرده و سرانجام، با چهار و نیم ساعت تأخیر، عملیات پرواز در ساعت ۲۰/۳۰ انجام گردید.
طبق مقررات به ویژه شیوه‌نامه شماره ۱۹۴۰ هواپیمایی کشوری پیرامون حقوق مسافر‌هوایی آذرماه ۱۴۰۱ مبتنی بر کنوانسیون ورشو ۱۹۲۹ و با اقرار خوانده به تاخیر در پرواز، موضوع پرداخت غرامت مادی برای خواهان‌ها مستقر است؛ این امر، با فرضی است که دلیل موجهی برای تاخیر در پرواز وجود داشته باشد. حال آنکه هیچگونه دلیل معتبری از سوی شرکت خوانده اعلام و ارائه نشده و صرف ادعای اشکال در فرودگاه مبداء، موثر نیست. چنانکه به موجب مقررات یاد شده، تنها دلیل موجهی که آن هم حاوی تامین حداقل خسارت مسافر است، شرایط اجتناب ناپذیر قهری غیر قابل پیشبینی است که وقوع آن خارج از قلمرو و کنترل و مسئولیت شرکت هواپیمایی باشد.
همچنین، دفاع خوانده بر وصف چارتری بلیت خواهان‌ها، خواهان دفاع موجهی ارائه نموده که مطابق بخشنامه هواپیمایی کشوری در مردادماه سال ۱۴۰۲ شرکت هواپیمایی حق فروش ظرفیت پروازی به صورت چارتری را ندارد. بنابراین خواسته در چارچوب مقررات ارزیابی میشود حقوق ناشی از خرید بلیت توسط مسافر از شرکت هواپیمایی یا نمایندگی مجاز رفتار شرکت هواپیمایی و عوامل اجرایی را با مسافرین تعیین می‌کند. رعایت این مقررات بر اساس ماده ۵ قانون هواپیمایی کشوری، کنوانسیون ورشو مصوب ۱۹۲۹، قانون تعیین حدود مسئولیت شرکت‌های هواپیمایی ایرانی ۱۳۹۱ برای شرکت‌های هواپیمایی ایرانی و خارجی از مبادی یا به مقاصد ایران، لازم الاجرا است.
همچنین آشکار است که شرکت هواپیمایی به تعهدات قانونی خود با وجود آگاهی از تاخیر در پرواز عمل نکرده است. در صورتیکه تاخیر بیش از دو ساعت به طول بیانجامد، مسافرین می‌توانند نسبت به انصراف از پرواز و دریافت بهای کامل بلیت خود اقدام نمایند. در صورتیکه ارائه مسافر بر انجام پرواز باشد، هواپیمایی می‌بایست نسبت به انتقال مسافر به مقصد بلیت با سرویس هوایی سایر شرکت‌هایی هواپیمایی در کوتاه‌ترین زمان ممکن در کابین پروازی، مشابه اقدام نماید. در صورت قصور شرکت هواپیمایی و یا امتناع از انجام آن، مسافر می‌تواند خود راست نسبت به ابتیاع بلیت در همان کلاس یا کلاس بالاتر با تایید رئیس ایستگاه شرکت هواپیمایی و در صورت امتناع وی با تایید مدیر ترمینال اقدام نماید. مسافر می‌تواند پس از انجام مسافرت با ارائه مدارک مثبته دال بر خرید بلیت جدید، نسبت به دریافت وجه بلیت خریداری شده در مسیر مورد نظر از شرکت هواپیمایی اصلی اقدام نماید. استرداد وجه مذکور ظرف مدت ۴۸ ساعت از تاریخ ارسال و دریافت آن توسط شرکت هواپیمایی الزامی است. همچنین، موضوع عدم استحقاق مسافر برای طلب خسارت مادی بیش از بخشی از بهای بلیت یا مطالبه خسارت معنوی، هنگامی است که تاخیر در پرواز تا ۷۲ ساعت قبل از پرواز به مسافرین اطلاع رسانی گردد؛ اگر اطلاع‌رسانی بعد از موعد باشد مبنای محاسبه و تعیین میزان تاخیر در پرواز، زمان مندرج در بلیت است.
بنابراین، دادگاه از یک سو شرکت هواپیمایی خوانده را ملزم به جبران خسارت مادی بر مبنای تعهدات قراردادی می‌شمارد و از سوی دیگر، به دلیل سرگردانی بیش از چهار ساعت مسافران در فرودگان مبداء و تحمیل فشار روحی و روانی بر آنان خوانده را ملزم به جبران خسارت معنوی می‌شمارد.
رفتاری که سبب رنج اخلاقی و لطمه به حقوق غیر‌مالی خواهان‌ها می‌باشد به موجب مقررات موجود به ویژه ماده چهارده قانون آیین‌دادرسی کیفری، مواد ۳ ، ۲، ۱ و ۱۰ قانون مسئولیت مدنی، ماده ۲۶۷ و تبصره دو ماده ۵۱۵ قانون آیین‌دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی و اصل جبران خسارت، پرداخت خسارت معنوی هم به صورت مادی و هم به صورت معنوی در نظام حقوقی ایران پذیرفته شده و با توجه به اینکه موضوع خواسته خواهان‌ها برای مطالبه خسارت معنوی، فاقد جنبه فنی است، دادگاه این بخش از خسارت را بر اساس ارزیابی قضایی از میزان صدمه و آسیب روحی بر خواهان‌ها و نیز با لحاظ جنبه تنبیهی خسارت معنوی در ضمان قهری، تعیین می‌نماید.
در نتیجه، با عنایت به اینکه دلیل و دفاع موجهی که حاکی از بطلان دعوی مطروحه خواهان یا بی‌اعتباری ادله ارائه شده باشد، از سوی خوانده به دادگاه ارائه نشده است بنابراین با توجه به قاعده فقهی لاضرر و لاضرار فى‌الاسلام خواسته خواهان را وارد و ثابت تشخیص می‌دهد
بنابراین، مستندا به مقررات یاد شده و مواد ۲-۱۹۸-۵۱۵-۵۱۹ ق آ.د.م و مواد ۱۲۵۷-۱۲۵۸ قانون مدنی، حکم بر محکومیت خوانده شرکت هواپیمایی به پرداخت یک میلیارد تومان خسارت معنوی (هر خواهان پانصد میلیون تومان) و پرداخت خسارت دادرسی صادر و اعلام می‌نماید.
درباره بخش دیگر خواسته خواهان برای مطالبه خسارت مادی از جهت تعهد خوانده به پرداخت سی درصد بهای بلیت، با توجه به اینکه مبلغ بلیت مشخص و معین می‌باشد و سی درصد از آن نیز مبلغ مشخصی را نشان می‌دهد، خواهان ناگزیر از درج این مبلغ برای مطالبه خسارت بوده و او صرفا به پرداخت خسارت مادی پرداخته و در نتیجه مقررات دادرسی مدنی پیرامون این خواسته رعایت نشده‌است. درباره این بخش از خواسته مستند به مقررات یاد شده قرار عدم استماع دعوا صادر و اعلام می‌گردد. درباره خواسته خواهان برای مطالبه خسارت تاخیر تادیه، با توجه به اینکه ارکان دین موضوع ماده ۵۲۲ قانون آیین‌دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ پیرامون این خواسته حاکم نیست و مغایر اصل عدم جبران خسارت از خسارت می‌باشد، حکم بر بطلان دعوای خواهان در این بخش صادر و اعلام می‌گردد.
رای حضوری است. ظرف مهلت بیست روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدید نظرخواهی در دادگاه تجدید نظر استان تهران است.
رسول عابد قاضی شعبه ۲۱۷ دادگاه عمومی حقوقی تهران
