دعوای خلع ید به چه معناست؟وکیل آنلاین در مورد دعوای خلع ید : خلع ید در واقع موضوع خواسته کسی( خواهان) می باشد که ملک یا مال متعلق به او از طرف یک فرد غاصب(خوانده) مورد تصرف و تجاوز قرار گرفته است. خواهان با طرح دعوای حقوقی از دادگاه تقاضای رفع غصب یا خلع ید می نماید.
در این پست به موضوعات زیر می پردازیم:
- مهم ترین دعوای حقوقی
- مبنای قانونی دعوای خلع ید و اثبات مالکیت
- اثبات مالکیت با اسناد عادی
- مطالبه اجرت‌المثل ایام تصرف
- توصیه نوران وکیل برای مشاوره حقوقی آنلاین
- نمونه دادخواست خلع ید و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف
- قوانین مرتبط
مقالات مرتبط: ( تصرف عدوانی – اثبات مالکیت – وکیل ملکی – تخلیه عین مستاجره )
مهم ترین دعوای حقوقی
دعاوی ملکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین دعاوی حقوقی در دادگاه های عمومی می باشند. در این دعاوی، خواهان (مالک)با ارائه دلایل و مستندات قانونی در پی اثبات مالکیت خود و رفع تصرف غیرقانونی خوانده(متصرف- غاصب) از ملک است.
یکی از این دعاوی، دعوای اثبات مالکیت، خلع ید و مطالبه اجرت‌المثل ایام تصرف است. در این دعاوی، خواهان (مالک)با ارائه دلایل و مستندات قانونی در پی اثبات مالکیت خود و رفع تصرف غیرقانونی خوانده(متصرف- غاصب) از ملک است.
شاید سوال شود وقتی ملک دارای سند رسمی باشد آیا نیازی به دعوای اثبات مالکیت وجود دارد؟
وکیل ملکی در این خصوص پاسخ می دهد : در مواردی که ملک دارای سند رسمی باشد ‘ خواهان(مالک) دیگر نیازی به اثبات مالکیت خود ندارد ومستقیما می تواند دعوای خلع ید ومطالبه اجرت المثل ایام تصرف مطرح کند.
مبنای قانونی دعوای خلع ید و اثبات مالکیت
طبق مواد ۳۰۸ و ۳۱۱ قانون مدنی غصب استیلاء بر حق غیر است به نحو عدوان و اثبات ید بر مال غیر بدون مجوز هم در حکم غصب است بنابراین، هرگونه تصرف در مال غیر، بدون اجازه مالک، غصب محسوب می‌شود. غاصب باید مال مغصوب را عیناً به صاحب آن رد نماید و اگر عین تلف شده باشد باید مثل یا قیمت آن را بدهد.
درمشاوره حقوقی آنلاین می خوانیم که:در این دعوا، خواهان تنها با استناد به یک قرارداد کتبی خرید ملک (قولنامه- سند عادی) ادعای مالکیت دارد وخوانده بدون اذن قانونی ملک را متصرف گردیده و از تخلیه و تحویل آن به مالک قانونی امتناع کرده است. لذا دادگاه میتواند با احراز مالکیت خواهان، حکم به خلع ید غاصب صادر نماید.
اثبات مالکیت با اسناد عادی
آیا امکان اثبات مالکیت زمین و ملک با اسناد عادی دردادگاه وجود دارد؟ وکیل ملکی در این خصوص توضیح می دهد: اگرچه در دعوای خلع ید ‘ اثبات مالکیت اغلب با سند رسمی صورت میگیرد ولی در مورد املاکی که سابقه ثبتی نداشته (به طور کلی سند رسمی ندارند) و با سند عادی (قولنامه) خرید وفروش میشوند ،
به موجب رأی وحدت رویه شماره ۵۶۹ مورخ ۱۳۷۰/۱۰/۱۰ دیوان عالی کشور، دادگاه های عمومی حقوقی صلاحیت رسیدگی به دعاوی اثبات مالکیت چنین املاکی را دارند. بنابراین وجود اسناد عادی مانند مبایعه‌نامه و تقسیم‌نامه سهم‌الارث ، به‌عنوان دلایل مالکیت قابل استناد است.
نکته بسیار مهم : با لازم الاجرا شدن قانون الزام به ثبت رسمی اموال غیرمنقول در تاریخ ۳ تیرماه ۱۴۰۳، املاکی که دارای سند سبز رنگ می باشد اثبات انتقال مالکیت با قولنامه عادی ممکن نیست و این اسناد عادی در دادگاه معتبر نخواهند بود.
مطالبه اجرت‌المثل ایام تصرف
بر اساس قواعد مسئولیت مدنی و اصول فقهی “ید ضمانی”، هر شخصی که مال دیگری را بدون اذن در اختیار دارد، موظف است اجرت‌المثل منافع آن را بپردازد. تعیین میزان اجرت‌المثل به نظر کارشناس رسمی دادگستری واگذار می‌شود.
وکیل حقوقی آنلاین برای توضیح بیشتر مثالی می آورد: کسی که مالک یک ملک است، مالک منافع حاصل از آن ملک(مانند حق سکونت درملک مسکونی ) خواهد بود بنابراین اگر شخصی بدون اذن ورضایت مالک از منافع ملک استفاده کند باید هزینه این استفاده غیر قانونی(اجرت المثل ایام تصرف) را بپردازد.
دراین دعوا، خواهان میتواند علاوه بر خلع ید، مطالبه اجرت‌المثل ایام تصرف را نیز مطرح کند. مستندا به ماده ۳۰۷ قانون مدنی، غصب و منافع مال مغصوب موجب ضمان قهری است. به این معنی که غاصب مکلف است علاوه بر رد عین مال(تخلیه ملک وتحویل آن به مالک)، منافع فوت‌شده( اجرت المثل ایام تصرف) آن را نیز جبران نماید.
نکته:تعیین میزان اجرت‌المثل نیز حسب مقررات باید با نظر کارشناس رسمی دادگستری انجام گیرد.
توصیه نوران وکیل برای مشاوره حقوقی آنلاین
در صورتی که برای تنظیم لایحه حرفه‌ای، ارائه دفاعیه مناسب یا مشاوره در هرگونه مسائل حقوقی نیاز به کمک دارید، توصیه می‌کنیم از خدمات مشاوره حقوقی آنلاین نوران وکیل استفاده کنید. این موسسه با تیمی از وکلای با تجربه و متخصص، خدمات حقوقی متنوعی را ارائه می‌دهد که شامل تنظیم لوایح حرفه‌ای، ارائه مشاوره درباره اعتراضات تجدیدنظر و رسیدگی به مسائل حقوقی پیچیده است.چرا مشاوره حقوقی آنلاین نوران وکیل؟صرفه‌جویی در زمان و هزینه: با امکان دسترسی آنلاین، نیازی به مراجعه حضوری نیست و می‌توانید از هر کجا که هستید، با وکلای حرفه‌ای مشورت کنید.دسترسی به تیم متخصص: وکلای موسسه نوران وکیل تجربه و تخصص کافی در زمینه لوایح قضایی، تجدیدنظرخواهی و سایر امور حقوقی دارند و به شما کمک می‌کنند بهترین راهکار را بیابید.پاسخگویی سریع: تیم حقوقی نوران وکیل آماده است تا در کوتاه‌ترین زمان ممکن به سوالات و مشکلات شما پاسخ دهد و لایحه یا درخواست مورد نظر شما را به‌طور حرفه‌ای تنظیم و ارسال کند.شفافیت در ارائه خدمات حقوقی: نوران وکیل در تمامی مراحل پرونده، اطلاعات لازم درباره روند دادرسی و جزئیات پرونده را به موکلین ارائه می‌دهد تا آنها بتوانند تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند.
نتیجه‌گیری
اگرچه در دعوای خلع ید ‘ اثبات مالکیت اغلب با سند رسمی صورت میگیرد ولی در مورد املاکی که سابقه ثبتی نداشته (به طور کلی سند رسمی ندارند) و با سند عادی (قولنامه) خرید وفروش میشوند ، دادگاه های عمومی حقوقی صلاحیت رسیدگی به دعاوی اثبات مالکیت چنین املاکی را دارند. بنابراین وجود دلایلی مانند استماع شهادت شهود، تحقیقات محلی، سند عادی(قولنامه)، تقسیم‌نامه سهم‌الارث و اظهارنامه‌های رسمی ، به‌عنوان دلایل مالکیت میتواند قابل استناد باشد.
نمونه دادخواست خلع ید و مطالبه اجرت المثل ایام تصرف
در پایان یک نمونه دادخواست تنظیم شده توسط تیم تخصصی موسسه حقوقی نوران وکیل در این زمینه خدمت شما همراهان همیشگی ارائه میدهیم: تخصص و اعتماد را با موسسه نوران وکیل تجربه کنید .جهت ارتباط با تیم حقوقی ما کافیست از طریق چت واقع در سمت راست پایین صفحه وبسایت اقدام کنید.
خواهان :
خوانده گان :
خواسته:
۱-صدور حکم بر اثبات مالکیت خواهان نسبت به ملک مورد نزاع (قطعه زمین واقع در رباط کریم به پلاک ثبتی ……. فرعی از ……. اصلی، قطعه …… بخش ……… به مساحت ۱۴۰ متر مربع)
مقوم به ۱۱۰ میلیون تومان
۲-صدور حکم به خلع ید خوانده از ملک موصوف و تحویل آن به خواهان مقوم به ۵ میلیون تومان
۳-مطالبه اجرت المثل ایام تصرف با اخذ نظرکارشناس رسمی دادگستری ومطالبه تمام خسارتهای قانونی مقوم به ۵ میلیون تومان
دلایل و منضمات:
۱-استماع شهادت شهود و مطلعین. ۲- تحقیقات محلی. ۳- اتیان سوگند۴- سند عادی(مبایعه نامه به شماره ۷۹۹۷۶۶ مورخ ۴/۲/۱۴۰۲)۵- مبایعه نامه شماره ………… مورخ ۱۷/۱۰/۱۴۰۲ ۶-تقسیم نامه سهم الارث ۶- اظهارنامه شماره …………۷- اظهارنامه شماره……………۸- نظریه کارشناسی با کد رهگیری…………۹- قرار منع تعقیب شماره…………………
ریاست محترم دادگاه عمومی وحقوقی شهرستان رباط کریم
با سلام وعرض ادب
به استحضار می رساند: اینجانب ……………(خواهان) به موجب سند عادی شماره ………… مورخ ۴/۲/۱۴۰۲، مالک قانونی ملک غیرمنقول (قطعه زمین) واقع در رباط کریم به پلاک ثبتی ……… فرعی از ……….. اصلی، قطعه ……… بخش ……… به مساحت ۱۴۰ متر مربع می‌باشم. متأسفانه خوانده بدون هیچ‌گونه مجوز قانونی و به نحو عدوان، ملک مزبور را متصرف گردیده و از تخلیه و تحویل آن به اینجانب امتناع می‌نماید.
مطابق ماده ۳۰۸ قانون مدنی، «غصب استیلاء بر حق غیر است به نحو عدوان» و بر اساس ماده ۳۱۱ همان قانون، غاصب مکلف به رد عین مال مغصوب به صاحب آن می‌باشد. نظر به اینکه ملک یادشده تاکنون به ثبت نرسیده است، اما به موجب رأی وحدت رویه شماره ۵۶۹ مورخ ۱۳۷۰/۱۰/۱۰ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، محاکم عمومی دادگستری صلاحیت رسیدگی به اختلاف در مالکیت این قبیل املاک را دارا می‌باشند و الزامی به ثبت اولیه برای طرح دعوا وجود ندارد.
لذا با توجه به تصرفات غاصبانه خوانده و با استناد به مواد ۳۰۸ و ۳۱۱ قانون مدنی و ماده ۲۳۰و ۵۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، صدور حکم بر اثبات مالکیت اینجانب، خلع ید خوانده از ملک و پرداخت اجرت المثل ایام تصرف با تعیین کارشناس رسمی دادگستری وکلیه خسارات دادرسی وقانونی مورد استدعاست.
باتشکر وتجدید احترام
سوالات متداول
۱-دعوای اثبات مالکیت چه زمانی مطرح می‌شود؟
وقتی شخصی صرفاً سند عادی یا دلایل غیررسمی مانند قولنامه، تقسیم‌نامه سهم‌الارث یا شهادت شهود در اختیار دارد و می‌خواهد مالکیت خود را در دادگاه به اثبات برساند.
۲-چه تفاوتی بین سند رسمی و سند عادی در اثبات مالکیت وجود دارد؟
اگر ملک دارای سند رسمی باشد، نیازی به دعوای اثبات مالکیت نیست و مالک میتواند مستقیماً دعوای خلع ید مطرح کند. اما در املاکی که سند رسمی ندارند، مالک باید ابتدا مالکیت خود را با سند عادی یا سایر دلایل اثبات کند.
۳-خلع ید دقیقاً به چه معناست؟
خلع ید یعنی دادگاه حکم به رفع تصرف غیرقانونی متصرف (غاصب) از ملک صادر کند و ملک به مالک قانونی تحویل داده شود.
۴-اجرت‌المثل ایام تصرف چیست؟
هزینه‌ای است که شخص متصرف غیرقانونی بابت استفاده از منافع ملک (مثل سکونت یا بهره‌برداری تجاری) به مالک می‌پردازد. میزان آن توسط کارشناس رسمی دادگستری تعیین می‌شود.
۵-اگر ملک سابقه ثبتی نداشته باشد، آیا دادگاه صلاحیت رسیدگی دارد؟
بله. طبق رأی وحدت رویه شماره ۵۶۹ دیوان عالی کشور، دادگاه‌های عمومی حقوقی صلاحیت رسیدگی به دعاوی مالکیت املاک فاقد سابقه ثبتی را دارند.
ادامه سوالات متداول
۶-دلایل و مدارک قابل استناد برای اثبات مالکیت چه چیزهایی هستند؟
مبایعه‌نامه (قولنامه)، تقسیم‌نامه ارث، اظهارنامه رسمی، شهادت شهود، تحقیقات محلی، نظریه کارشناسی و حتی سوگند خواهان.
۷-بار اثبات مالکیت بر عهده چه کسی است؟
طبق اصول حقوقی، خواهان باید مالکیت خود را اثبات کند. اگر مالکیت وی احراز شود، دادگاه حکم به خلع ید و اجرت‌المثل صادر می‌کند.
۸-آیا می‌توان همزمان سه خواسته اثبات مالکیت، خلع ید و مطالبه اجرت‌المثل را مطرح کرد؟
بله. در یک دادخواست می‌توان هر سه خواسته را توأمان مطرح کرد تا دادگاه یکجا رسیدگی کند.
۹-تعیین میزان اجرت‌المثل چگونه انجام می‌شود؟
دادگاه با ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری و بر اساس مدت زمان تصرف و ارزش منافع ملک، میزان اجرت‌المثل را تعیین می‌کند.
۱۰-هزینه دادرسی این دعاوی چگونه محاسبه می‌شود؟
چون دعوای اثبات مالکیت و خلع ید دعاوی مالی محسوب میشوند، هزینه دادرسی بر مبنای ارزش خواسته (مبلغ مقوم شده در دادخواست) محاسبه خواهد شد.
قوانین مرتبط
از قانون مدنی
ماده ۳۰۷ قانون مدنی – امورذیل موجب ضمان قهری است : ۱) غصب وآنچه که درحکم
غصب است . ۲) اتلاف . ۳) تسبیب . ۴) استیفاء
ماده ۳۰۸ قانون مدنی – غصب استیلابرحق غیراست به نحوعدوان اثبات یدبرمال غیر بدون مجوزهم درحکم غصب است.
ماده ۳۱۱ قانون مدنی- غاصب بایدمال مغصوب راعینابه صاحب آن
ردنمایدواگرعین تلف شده باشدبایدمثل یاقیمت آن رابدهدواگربعلت دیگری ردعین ممکن
نباشدبایدبدل آن رابدهد.
ماده ۳۱۲ قانون مدنی- هرگاه مال مغصوب بوده ومثل آن پیدانشودغاصب
بایدقیمت حین الاداء را بدهدواگرمثل موجودبوده وازمالیت افتاده باشدبایدآخرین قیمت
آن رابدهد.
از قانون ایین دادرسی مدنی
ماده ۲۳۰ قانون ایین دارسی مدنی- در دعاوی مدنی (حقوقی) تعداد و جنسیت گواه ، همچنین ترکیب گواهان با
سوگند به ترتیب ذیل می‌باشد:
الف – اصل طلاق و اقسام آن و رجوع در طلاق و نیز دعاوی غیر مالی از قبیل مسلمان
بودن ، بلوغ ، جرح و تعدیل، عفو از قصاص ، وکالت ،وصیت با گواهی دو مرد.
ب – دعاوی مالی یا آنچه که مقصود از آن مال می‌باشد از قبیل دِ‌ین ، ثمن مبیع ،
معاملات ، وقف ، اجاره ، وصیت به نفع مدعی، غصب، جنایات‌خطائی و شبه عمد که موجب
دیه است با گواهی دو مرد یا یک مرد و دو زن.
چنانچه برای خواهان امکان اقامه بینه شرعی نباشد میتواند با معرفی یک گواه مرد
یا دو زن به ضمیمه یک سوگند ادعای خود را اثبات کند. درموارد‌مذکور در این بند،
ابتدا گواه واجد شرایط شهادت می‌دهد، سپس سوگند توسط خواهان ادا می‌شود.
ج – دعاوی که اطلاع بر آنها معمولاً دراختیار زنان است ازقبیل ولادت ، رضاع، بکارت
، عیوب درونی زنان با گواهی چهار زن، دو مرد یا یک مرد‌و دو زن.
د – اصل نکاح با گواهی دو مرد و یا یک مرد و دو زن
رأی وحدت رویه شماره ۵۶۹ مورخ ۱۳۷۰/۱۰/۱۰ هیأت عمومی دیوان عالی کشور
دادگستری مرجع رسمی رسیدگی به تظلمات و شکایات می‌باشد و اصل یکصد و پنجاه و نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر این امر تاکید دارد. الزام قانونی مالکین به تقاضای ثبت ملک خود در نقاطی که ثبت عمومی املاک آگهی شده مانع از این نمی‌باشد که محاکم عمومی دادگستری به اختلاف متداعیین در اصل مالکیت ملکی که به ثبت نرسیده رسیدگی نمایند.
منابع
رأی وحدت رویه شماره ۵۶۹ مورخ ۱۳۷۰/۱۰/۱۰ هیأت عمومی دیوان عالی کشور
