در این پست برای علاقه مندان یک نمونه دادخواست منع اشتغال و تحصیل زوجه – تهیه شده توسط گروه حقوقی موسسه نوران وکیل- همراه با ذکر نکات مهم این بحث را برای شما عزیزان آماده نمودیم.
ممنوعیت هر شخصی از حقوق انسانی و اجتماعی( ازجمله منع از اشتغال یا تحصیل) به دلایل قومیتی یا جنسیتی ذاتا امری مذموم و ناپسند است. اما گاهی ممکن است اعمال یک حق بخصوص، باعث تضییع حقوق دیگران شود. این مورد در اصل ۴۰ قانون اساسی به این شکل آمده است:
“هیچکس نمی تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد” بر همین اساس ممکن است در موارد خاصی شغل یا ادامه تحصیل زوجه که از حقوق اولیه اوست باعث عسر و حرج و تضعیف بنیان خانواده شود.
در باب موضوع منع زوجه از اشتغال و منع از تحصیل باید قائل به تفکیک شد:
۱- منع زن از اشتغال :
در قانون مدنی و نیز قانون حمایت خانواده مصوب ۵۳ به طور صریح مواردی پیش بینی شده است که شوهر می تواند زوجه خود را از اشتغال منع کند.
ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی در این باب می گوید: “شوهر می تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد منع کند.” ماده ۱۸ قانون حمایت خانواده مصوب ۵۳ نیز در مورد منع زوجه از اشتغال می گوید: “شوهر می تواند با تایید دادگاه زن خود را از اشتغال به هر شغلی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت خود با زن باشد منع کند.”
از جمع دو ماده فوق می توان به چند نکته ذیل اشاره نمود:
- شوهر نمی تواند خودسرانه و بدون مجوز، همسر خود را از شغل و حرفه اش منع کند. بعبارت دیگر شوهر جهت اعمال ممنوعیت باید دادخواستی با خواسته ممنوعیت از اشتغال زوجه به دادگاه خانواده تقدیم کند.
- مطابق قسمت دوم ماده ۱۸ قانون حمایت خانواده ۵۳ زن نیز می توان مانع اشتغال شوهر خود شود. شق دوم این ماده می گوید: ” زن نیز می تواند از دادگاه چنین تقاضایی را به نماید. دادگاه در صورتی که اختلالی در امر معیشت خانواده ایجاد نشود مرد را از اشتغال به شغل مذکور منع می کند.”
- شغل مورد نظر باید منافی با مصالح خانواده یا حیثیت شوهر یا خود زن باشد. متاسفانه در قوانین موجود معیار و تعریف دقیقی از مصالح خانواده و حیثیت نشده است و ملاک تشخیص در هر مورد با دادگاه رسیدگی کننده بوده که با توجه به دلایل و مدارک خواهان خواسته منع اشتغال بررسی می شود.
۲- منع زن از تحصیل:
در قانون نص صریحی در مورد منع زوجه از تحصیل وجود ندارد. و در بیشتر موارد دادگاه با درخواست زوج مبنی بر منع زوجه از تحصیل موافقت نمی کند. مطابق اصل ۲۱ قانون اساسی وهمچنین در ماده ۷۷ـ منشور حقوق شهروندی مصوب ۱۳۸۳ مشاهده میشود که تحصیل نه تنها منع نشده بلکه حق تحصیل در آموزش عالی تا بالاترین سطح علمی را از حقوق اولیه زنان دانسته است ولی در مواردی ادامه تحصیل باعث تضعیف و اختلال در بنیان خانواده می شود . در این مورد هم مرد و هم زن می تواند دعوای منع تحصیل را از دادگاه خانواده مطرح کند.
سوالی که می توان مطرح کرد: در چه مواردی شوهر می تواند مانع تحصیل زوجه شود؟
در پاسخ می توان گفت: مرد با اثبات و استناد به دو مورد ذیل می تواند دعوای ممانعت از تحصیل زوجه (منع اشتغال و تحصیل زوجه ) را مطرح نماید:
الف – چنانچه تحصیل زوجه، مغایر تکلیف وی به تمکین خاص ( نزدیکی و مسائل جنسی)از زوج باشد، زوج می‌تواند در مرحله اول با اقامه دعوای الزام به تمکین، نشوز زوجه را اثبات نماید و بعد از آن به استناد حکم الزام به تمکین و نشوز دعوای منع از تحصیل زوجه را در دادگاه مطرح کند.
ب– مطابق ماده۱۱۱۴ قانون مدنی زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید. پس در مواردی که محل تحصیل زوجه دور از محل سکونت شوهر باشد، در این حالت ادامه تحصیل زن منوط به تنفیذ اجازه شوهر خواهد بود. اما اگر در قباله ازدواج یا خارج از آن اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد، در این حالت زوجه نیازی به اذن شوهر در ادامه تحصیل ندارد..
مقاله مرتبط: نفقه چیست؟
نمونه دادخواست منع اشتغال و تحصیل زوجه
خواهان :
اقامتگاه :
شماره ملی :
شماره تماس:…….
خوانده :خانم
اقامتگاه :
شماره ملی :
شماره تماس:……..
خواسته:
۱- منع از اشتغال زوجه
۲- منع از ادامه به تحصیل در مقطع دکتری
دلایل و مستندات :
۱-رونوشت شناسنامه
۲- رونوشت سند ازدواج
۴- رونوشت ابلاغیه های دادگاه به طرفیت خوانده
۵-شهادت فرزند مشترک
۶- اظهارنامه مبنی بر بازگشت به زندگی مشترک
۷-دادنامه الزام به تمکین زوجه
شرح دادخواست
ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان تهران
با سلام و عرض ادب
به استحضار می رساند :اینجانب ……….(خواهان) درتاریخ…../…../…… به استناد عقد نامه رسمی شماره……. صادره از دفتر خانه رسمی ازدواج شماره ………..خانم …………( خوانده محترم) را به عقد دائم خود در آوردم. حاصل این ازدواج یک پسر بنام………………..متولد سال……..۱۳ که مبتلا به بیماری…………………می باشد.
۱- حال با توجه به ترک منزل مشترک توسط خوانده و نیز مشکلات خانوادگی و مطرح شدن پرونده های خانوادگی بین من و خوانده در دادگاه خانواده( دادنامه الزام به تمکین ضم دادخواست تقدیم حضور است) در این چند سال اخیر که یکی از دلایل حدوث این مشکلات ادامه تحصیل خوانده که در زمان عقد در مقطع دیپلم بوده و در این مدت زناشویی تا مقطع فوق لیسانس در رشته حقوق در دانشگاه های…………………………………… با هزینه اینجانب تحصیل نموده است. و
۲- در مورد اشتغال ایشان اولا :با توجه به تمکین مالی اینجانب نیازی به تامین مالی ایشان ندارم ثانیا: با توجه به مطرح شدن پرونده های مدنی مطالبه خسارت در دادگاه های حقوقی از جانب مشتریان ایشان و سایر موارد دیگر ، منافی مصلحت زندگی مشترک و باعث حَرَج اینجانب و گاهی نیز حیثیت خانوادگی را خدشه دار نموده است.
لذا با تقدیم این دادخواست به استناد مواد۱۱۱۴ قانون مدنی و نیز ماده ۱۸ قانون حمایت خانواده ۱۳۵۳ از دادگاه محترم خانواده تقاضای رسیدگی و صدورحکم محکومیت خوانده مبنی بر ۱- منع از ادامه به تحصیل در مقطع دکتری و ۲- منع از اشتغال زوجه مورد استدعاست..ضمناََلایحه تکمیلی حضوراََ در وقت رسیدگی تقدیم می شود.
قوانین مرتبط با بحث
از قانون مدنی
ماده ۱۱۰۵ – در روابط زوجین ریاست خانواده از خصایص شوهراست.
ماده ۱۱۱۴ – زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید مگرآنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.
ماده ۱۱۱۷ – شوهر می تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد منع کند.
از قانون حمایت خانواده ۱۳۵۳
ماده ۱۸ – شوهر می تواند با تایید دادگاه زن خود را از اشتغال به هر شغلی که منافی مصالح خانوادگی یا حیثیت خود با زن باشد منع کند. زن نیز می تواند از دادگاه چنین تقاضایی را به نماید.
دادگاه در صورتی که اختلالی در امر معیشت خانواده ایجاد نشود مرد را از اشتغال به شغل مذکور منع می کند.
از قانون منشور حقوق شهروندی
ماده ۳- حق زنان است که از برنامه‌ها و تسهیلات بهداشتی و درمانی مناسب و آموزش و مشاوره‌های مناسب برای تأمین سلامت جسمی و روانی در زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی در مراحل مختلف زندگی به‌خصوص دوران بارداری، زایمان، پس از زایمان و در شرایط بیماری، فقر یا معلولیت، برخوردار باشند
ماده ۷۷ حق شهروندان است که آزادانه و بدون تبعیض و با رعایت قانون، شغلی را که به آن تمایل دارند انتخاب نمایند و به آن اشتغال داشته باشند. هیچ کس نمی تواند به دلایل قومیتی، مذهبی، جنسیتی و یا اختلاف نظر در گرایش های سیاسی و یا اجتماعی، این حق را از شهروندان سلب کند
ماده ۸۳- حق زنان است که از فرصت‌های شغلی مناسب و حقوق و مزایای برابر با مردان در قبال کار برابر، برخوردار شوند.
از قانون اساسی
اصل بیست و یکم: دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید و امور زیر را انجام دهد:
۱ – ایجاد زمینه های مساعد برای رشد شخصیت زن و احیاء حقوق مادی و معنوی او.
۲ – حمایت مادران، بالخصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند، و حمایت از کودکان بی سرپرست.
۳ – ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و بقای خانواده.
۴ – ایجاد بیمه خاص بیوگان و زنان سالخورده و بی سرپرست.
۵ – اعطای قیمومت فرزندان به مادران شایسته در جهت غبطه آنها در صورت نبودن ولی شرعی.
اصل چهلم: هیچکس نمی تواند اعمال حق خویش را وسیله اضرار به غیر یا تجاوز به منافع عمومی قرار دهد.
نظریه مشورتی
اداره کل حقوقی قوه قضائیه شماره ۹۰۵/۹۴/۷ ـ ۱۳۹۴/۴/۱۰
سؤال:
آیا صدور حکم مبنی بر عدم اشتغال به تحصیل زوجه که توسط زوج از دادگاه درخواست شده است، منطبق با موازین قانونی است یا خیر؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه:
تحصیل، از حقوق مدنی آحاد جامعه است و منع افراد از استیفای این حق، نیازمند وجود قانون است که در این خصوص مقررهای وجود ندارد و اشتغال به تحصیل از عناوین اشتغال به حرفه و صنعت موضوع ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی خارج است. بدیهی است، چنانچه اشتغال زوجه به تحصیل، مغایر تکلیف وی به تمکین از زوج باشد، زوج می‌تواند با اقامه دعوای الزام به تمکین، نشوز زوجه را اثبات کند.
*منابع*
