آیا الزام به تمکین مختص زوجه است؟ آیا مرد(شوهر) می‌تواند طبق قانون ناشزه محسوب شود؟ در این پست برای بازدیدکنندگان گرامی یک نمونه دادخواست الزام به تمکین زوجه – تنظیم شده توسط تیم حقوقی موسسه نوران وکیل – همراه با شرح نکات مهم و کاربردی را آماده نمودیم.
- الزام به تمکین زوجه به چه معناست؟
- نمونه دادخواست الزام به تمکین زوجه
- اصطلاحات حقوقی به کار رفته:
- قوانین مرتبط با بحث الزام به تمکین
الزام به تمکین زوجه به چه معناست؟
زوجه برای اینکه مستحق دریافت نفقه باشد باید به وظایف ایام زوجیت عمل کند. در همین راستا ماده ۱۱۰۸ می گوید( هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.) وظایف زوجیت را در اصطلاح حقوقی تمکین* زوجه می گوید. تمکین زوجه به خاص و عام تقسیم می شود:
- زن باید با شوهر همبستر شود یعنی تمکین خاص کند. پس تمکین خاص مربوط به رابطه زناشویی و رابطه جنسی می باشد.
- زندگی کردن با شوهر: اگر زن بدون عذر موجه مانند خوف بدنی یا مالی یا شرافتی از زندگی با شوهر امتناع کند مستحق نفقه نیست.
- زن باید در اداره ی خانواده با شوهر همکاری کند. منظور از اداره خانواده، شامل پخت و پز ، تربیت فرزندان و سایر امور خانواده می شود ولی باید دانست که این کارها وظیفه زوجه نیست و او می تواند از مرد اجرت المثل این کارها را مطالبه کند. موارد شماره ۲ و ۳ جزو تمکین عام می باشد.
پس اگر ثابت شود زن ناشزه* باشد مستحق نفقه نخواهد بود. بعبارتی نشوز مانع استقرار نفقه است.
لازم به ذکر است تمکین مختص زوجه نیست و شوهر در صورت عدم ایفای وظایف زوجیت مثل نفقه، حسن سلوک و امتناع از نزدیکی، ناشز محسوب خواهد شد.
حال سوالی که می توان مطرح کرد: فایده حقوقی و کاربردی دادخواست الزام به تمکین چیست؟ در پاسخ می توان گفت؛ این دادخواست دو فایده عمده دارد:
یک: در صورت محکومیت زوجه به الزام به تمکین و امتناع از بازگشت به زندگی مشترک طبق قانون زوجه مستحق نفقه نیست و شوهر ملزم به انفاق بر او نخواهد بود.در واقع حکم الزام به تمکین می تواند در مقام دفاع از مرد و یک دلیل محکمه پسند در دعوای کیفری جرم ترک انفاق که زوجه می تواند در دادسرا و دادگاه کیفری علیه او مطرح کند، اقامه شود.
دو: زوج می تواند به استناد رای الزام به تمکین و قاعده عسر و حرج دادخواست اجازه ازدواج مجدد را دادگاه خانواده تقاضا نماید.
نکته اخر: توصیه حقوقی و کاربردی موسسه نوران وکیل در مواردی که زوجه بدون عذر موجه از زندگی در خانه مشترک امتناع کند ( در اصطلاح عامیانه خانه را ترک و قهر می کند ) این است که جهت اثبات ناشزه بودن ایشان و رفع تکلیف قانونی، قبل از هر اقدام دیگری، زوج می تواند با ارسال اظهارنامه مبنی بر بازگشت به زندگی مشترک، اثبات نشوز زوجه را در مراجع قضایی آسان و میسر نماید.
نمونه دادخواست الزام به تمکین زوجه
خواهان ها : …………(مشخصات شوهر )
اقامتگاه : ……….
شماره ملی : ……..
خوانده ها : …………..(مشخصات زن )
اقامتگاه : …………
شماره ملی : …………
خواسته: الزام به تمکین خاص و عام
دلایل و مستندات :
۱-رونوشت شناسنانه
۲-اظهارنامه شماره…
۳- شهادت شهود
۴- رونوشت سند ازدواج
شرح دادخواست
ریاست محترم دادگاه خانواده شهرستان……….(محل اقامت زوجه)
با سلام و عرض ادب
به استحضار می رساند اینجانب……خواهان در مورخ…/../… خانم….. خوانده را طبق سند ازدواج شماره…..صادره از دفتر خانه ازدواج شماره….. به طور رسمی و دائم به عقد خود در اوردم. حال خوانده محترم بدون عذر موجه و قانونی و بدون اطلاع اینجانب خانه مشترک را ترک نموده و با سکونت در خانه پدریش از بازگشت به زندگی مشترک امتناع می ورزد. ضمنا در مورخ…/…/…طی اظهارنامه شماره… اینجانب به طور رسمی از ایشان درخواست بازگشت به زندگی مشترک نمودم و دو نفر از اشنایان بعنوان ریش سفید را نیز نزد خوانده فرستادم .ولی تا یومنا هذا ایشان از بازگشت به زندگی مشترک امتناع می نماید. لذا با تقدیم این دادخواست و استنادا به ماده قانون مدنی ۱۱۰۸ و موارد فوق الذکر از دادگاه محترم تقاضای رسیدگی و الزام خوانده به تمکین مورد استدعاست.
در چه شرایط و مواردی مرد می‌تواند درخواست ازدواج مجدد کند؟ در این مقاله بخوانید.
اصطلاحات حقوقی به کار رفته:
*تمکین: فقهاء گفته اند: مراد از تمکین آنست که تخلیه کند( یعنی آزاد گذارد) میان خود و شوهر در هر جا و هر حال و خود را بدست او دهد مگر در مواردی که قانون او را معذور شمرده است. مثل ایام حیض و احرام و مرض مانع تمکین. معذالک قضیه تابع عرف ازمنه و امکنه و اقوام است .
*ناشزه: زوجه ای را گویند که حقوق ناشی از نکاح را که برای زوج حاصل شده است، ایفاء نکند.در مقابل ناشزه لغت مطیعه( فرمانبر) بکار می رود. نشوز زوجه اختصاص به مخالفت در امر واقع ندارد بلکه نشوز به همه اموری که شرعا بر زوجه در مقابل زوج واجب می باشد ناظر است.
قوانین مرتبط با بحث الزام به تمکین
از قانون مدنی
ماده ۱۱۰۳ – زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند.
ماده ۱۱۰۴ – زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر معاضدت نمایند.
ماده ۱۱۰۵ – در روابط زوجین ریاست خانواده از خصایص شوهراست.
ماده ۱۱۰۶ – در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است.
ماده ۱۱۰۸ – هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود.
ماده ۱۱۱۴ – زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.
از قانون حمایت خانواده
ماده۵۳ – هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزایی یا اجرای مجازات موقوف می شود.
تبصره – امتناع از پرداخت نفقه زوجه ای که به موجب قانون مجاز به عدم تمکین است و نیز نفقه فرزندان ناشی از تلقیح مصنوعی یا کودکان تحت سرپرستی مشمول مقررات این ماده است.
برای آشنایی بیشتر با موارد مطروحه در ازدواج به مقاله دعاوی خانوادگی مراجعه فرمایید.
*منابع*
