در این پست برای بازدیدکنندگان گرامی یک نمونه درخواست اخذ رونوشت (کپی) از اوراق پرونده قضایی – تنظیم شده توسط موسسه حقوقی نوران وکیل – همراه با ذکر نکات مهم را آماده نمودیم.
- اهمیت رونوشت پرونده قضایی
- درمورد پرونده های حقوقی
- در مورد پرونده های کیفری
- موارد ممنوعیت حق دسترسی و اخذ رونوشت در پرونده کیفری
- نمونه درخواست رونوشت از اوراق پرونده قضایی (مدنی)
- نمونه درخواست رونوشت از اوراق پرونده قضایی (کیفری)
- قوانین مرتبط با بحث رونوشت از اوراق پرونده قضایی
اهمیت رونوشت پرونده قضایی
اخذ رونوشت از اوراق پرونده به این جهت اهمیت دارد که برای دریافت یک مشاوره خوب و مفید از وکیل دادگستری یا یک حقوقدان این اوراق جهت روشن شدن ابعاد پرونده قضایی بسیار راهگشا و حائز اهمیت می باشد.به هر حال باید میان اخذ رونوشت از اوراق در پرونده حقوقی و پرونده کیفری فرق گذاشت.
درمورد پرونده های حقوقی
در قانون آیین دادرسی مدنی در مورد اخذ رونوشت از اوراق پرونده مدنی ماده صریحی وجود ندارد. با این حال مستنبط از مفهوم مخالف ماده ۲۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی در مواردی که ادعای جعل نسبت به اوراق پرونده نشده باشد و وحدت ملاک مواد ۱۰۰، ۱۹۱ و ۳۵۱ قانون آیین دادرسی کیفری و همچنین نظریه مشورتی ۷/۹۹/۱۱۹۹ مورخ ۱۳۹۹/۸/۲۰ اخذ کپی از اوراق پرونده مدنی که جزو حقوق مکتسبه افراد است ، بلا مانع می باشد. اما متاسفانه در عمل گاهی مشاهده شده است که بدون دلیل خاصی به اطراف دعوا اجازه اخذ رونوشت داده نمی شود و این امر خلاف قانون و حقوق مکتسبه افراد می باشد.
در مورد پرونده های کیفری
در قانون آیین دادرسی کیفری در سه ماده حق دسترسی به پرونده و گرفتن رونوشت از اوراق پرونده را به افراد دخیل در پرونده کیفری یعنی شاکی یا مدعی خصوصی و متهم یا وکلای آنان داده شده است. دو ماده ۱۰۰ و ۱۹۱ مربوط به مرحله دادسرا و تحقیقات مقدماتی است و ماده ۳۵۱ مربوط به دادگاه کیفری می باشد.
– متن ماده ۱۰۰ حاوی بیان حق دسترسی شاکی ( یا وکیل او)به پرونده در مرحله تحقیقات مقدماتی و گرفتن رونوشت از اوراق آن است.
– مطابق ماده ۱۹۱ حق دسترسی متهم و وکیل او به صراحت اعلام نشده ولی با توجه به اینکه در این ماده “قرار عدم دسترسی به پرونده” توسط متهم و وکیل او قابل اعتراض شناخته شده است . پس به دلالت التزامی( یا اذن در شی اذن وسایل ان است) معلوم می شود که متهم و وکیل او از حق دسترسی به پرونده و اخذ رونوشت بر خوردارند.
– مطابق ماده ۳۵۱ شاکی یا مدعی خصوصی و متهم یا وکلای انان می توانند با مراجعه به دادگاه و با اطلاع رئیس دادگاه به هزینه خود از اوراق مورد نیاز، تصویر( کپی و رونوشت) تهیه کنند.
در موارد ذیل حق دسترسی و اخذ رونوشت از پرونده کیفری ممنوع است:
- اگر به نظر مقام قضایی اخذ رونوشت منافی با ضرورت کشف حقیقت باشد.
- در جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی
- اگر اوراق پرونده حاوی اسناد و مدارک طبقه‌بندی شده باشد.
- در جرایم منافی عفت ( تبصره ماده ۱۹۰ که مربوط به جرایم جنسی است)
لازم به ذکر است مستنبط از مواد ۱۰۰ و ۱۹۱ قانون ایین دادرسی کیفری رد درخواست شاکی یا عدم دسترسی به پرونده حسب مورد باید به صورت قرار توسط مقامات دادسرا ( دادستان یا بازپرس یا دادیار) حضوری به شاکی یا متهم ابلاغ یا اگر درخواست دسترسی به پرونده و اخذ رونوشت توسط وکیل تقدیم شده باشد به وکیل آنان ابلاغ شود و ظرف سه روز از تاریخ ابلاغ قابل اعتراض در دادگاه صالح می باشد.
نمونه درخواست رونوشت از اوراق پرونده قضایی (مدنی)
ریاست محترم شعبه اول دادگاه خانواده شهرستان …………..
با سلام و احترام
موضوع: نمونه درخواست رونوشت از اوراق پرونده قضایی شماره ………………
احتراما به استحضار می رساند اینجانب …. خواهان پرونده الزام به تمکین به شماره بایگانی ….به طرفیت زوجه خانم …..(خوانده) مطروح در آن شعبه ،تقاضای دسترسی به پرونده جهت اخذ رونوشت از اظهارات خوانده محترم که در شورای حل اختلاف اظهار داشته است جهت بهره برداری قضایی و مشاوره حقوقی را دارم. لذا خواهشمند است همکاری و دستور لازم را مبذول بفرمایید. با تجدید احترام.
نمونه درخواست رونوشت از اوراق پرونده قضایی (کیفری)
ریاست محترم شعبه ۱۰۱ دادگاه کیفری دو شهرستان ….
با سلام و عرض احترام
موضوع: درخواست رونوشت از اوراق پرونده شماره: ……………………
به استحضار می رساند اینجانب ………………………. متهم به اتهام ……………………………..در پرونده کلاسه…………………………مطروح در آن شعبه به استناد مواد۱۹۱ و ۳۵۱ قانون ایین دادرسی کیفری تقاضای دسترسی به پرونده جهت اخذ رونوشت از اظهارات شاکی و شهود ایشان در جلسه رسیدگی برای بهره برداری قضایی و استفاده از مشاوره حقوقی مورد استدعاست.از همکاری قبلی شما کمال تشکر را دارم.
قوانین مرتبط با بحث رونوشت از اوراق پرونده قضایی
از قانون آیین دادرسی مدنی
ماده ۲۲۲ – کارمندان دادگاه مجاز نیستند تصویر یا رونوشت اسناد و مدارکی را که نسبت به آنهاادعای جعلیت شده مادام که به موجب حکم قطعی نسبت به آنها تعیین تکلیف نشده است، به اشخاص تسلیم نمایند، مگر با اجازه دادگاه که در این صورت نیز باید در حاشیه آن تصریح شود که نسبت به این سند ادعای جعلیت شده است.
تخلف از مفاد این ماده مستلزم محکومیت از سه ماه تا یک سال انفصال از خدمات دولتی خواهدبود.
از قانون آیین دادرسی کیفری
ماده ۱۰۰ – شاکی میتواند در هنگام تحقیقات، شهود خود را معرفی و ادلهاش را اظهار کند و در تحقیقات حضور یابد، صورتمجلس تحقیقات مقدماتی یا سایر اوراق پرونده را که با ضرورت کشف حقیقت منافات ندارد، مطالعه کند و یا به هزینه خود از آنها تصویر یا رونوشت بگیرد.
تبصره ۱ – در صورت درخواست شاکی، چنانچه بازپرس مطالعه یا دسترسی به تمام یا برخی از اوراق پرونده را منافی با ضرورت کشف حقیقت بداند، با ذکر دلیل، قرار رد درخواست را صادر میکند. این قرار، حضوری به شاکی ابلاغ می‌شود و ظرف سه روز قابل اعتراض در دادگاه صالح است. دادگاه مکلف است در وقت فوق‌العاده به اعتراض رسیدگی و اتخاذ تصمیم کند. تصمیم دادگاه قطعی است.
تبصره ۲ – ارائه اسناد و مدارک طبقه‌بندی شده و اسناد حاوی مطالب مربوط به تحقیقات جرایم منافی عفت و جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی به شاکی ممنوع است.
تبصره ۳ – شاکی باید از انتشار مطالب و مدارکی که انتشار آنها به موجب شرع یا قانون ممنوع است امتناع کند، مگر در مقام احقاق حق خود در مراجع صالح
ماده ۱۹۱ – چنانچه بازپرس، مطالعه یا دسترسی به تمام یا برخی از اوراق، اسناد یا مدارک پرونده را با ضرورت کشف حقیقت منافی بداند، یا موضوع از جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور باشد با ذکر دلیل، قرار عدم دسترسی به آنها را صادر میکند. این قرار، حضوری به متهم یا وکیل وی ابلاغ می‌شود و ظرف سه روز قابل اعتراض در دادگاه صالح است. دادگاه مکلف است در وقت فوق‌العاده به اعتراض رسیدگی و تصمیم‌گیری کند.
ماده ۳۵۱ – شاکی یا مدعی خصوصی و متهم یا وکلای آنان می‌توانند با مراجعه به دادگاه و مطالعه پرونده، اطلاعات لازم را تحصیل نمایند و با اطلاع رییس دادگاه به هزینه خود از اوراق مورد نیاز، تصویر تهیه کنند.
تبصره – دادن تصویر از اسناد طبقه بندی شده و اسناد حاوی مطالب مربوط به تحقیقات جرایم منافی عفت و جرایم علیه امنیت داخلی یا خارجی ممنوع است.
نظریه مشورتی ۷/۹۹/۱۱۹۹ مورخ ۱۳۹۹/۸/۲۰
استعلام :
آیا اصحاب پرونده امکان اخذ کپی و تصاویر از صورت جلسه دادگاه را دارند ؟ در صورت منفی بودن پاسخ ، این ممنوعیت بر اساس کدام مقرره قانونی است و به طور کلی دادگاه در خصوص کدام اوراق پرونده مجاز به اعطای تصاویر و کپی نیست و آیا میان پرونده های کیفری و حقوقی در این خصوص تفاوت است ؟
پاسخ : اولا . کسب اطلاع از اوراق پرونده و تهیه رونوشت از آن ، از حقوق طرفین دعوای مدنی است . بنابراین اصحاب پرونده در دعاوی حقوقی حق دارند تهیه تصویر از اوراق پرونده از قبیل صورت جلسات دادگاه و اظهارات گواهان را با هزینه شخصی درخواست کنند ؛ و مفاد ماده ۳۵۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ نیز مؤید این موضوع است . بدیهی است در مواردی نظیر مقررات ماده ۲۲۲ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ که حکم خاصی در این خصوص وجود دارد باید مطابق مقررات خاص مربوط رفتار شود .
ثانیاً . شاکی در طول تحقیقات مستند به ماده ۱۰۰ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ می تواند صورت مجلس تحقیقات مقدماتی و دیگر اوراق پرونده را که با ضرورت کشف حقیقت منافات نداشته باشد مطالعه کند از آن تصویر یا رونوشت بگیرد و مخالفت با این حق نیاز به دلیل دارد و باید برابر تبصردهای ۱ و ۲ همان ماده عمل شود و چون مقنن این حق را در طول تحقیقات برای شاکی در نظر گرفته است به طریق اولی پس از اتمام تحقیقات توسط باز پرس که شائبه ضرر به کشف حقیقت نیز وجود ندارد ، این حق کماکان برای شاکی استصحاب می شود .
ثالثا ، صرف نظر از این که احیاء اوراقی از پرونده کیفری که قاضی مجاز به تسلیم تصویر آن به شاکی نیست ، از وظایف این اداره کل خارج است . یادآور می شود که : تشخیص اوراقی از پرونده که تسلیم آن به شاکی با ضرورت کشف حقیقت منافات دارد موضوع ماده ۱۰۰ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ ، امری موضوعی و با قاضی رسیدگی کننده به پرونده است .
نظریه مشورتی مورخ ۱۴۰۲/۱/۱۸
استعلام:
با توجه به این که در هیچ یک از مواد قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ و مواد قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴ امکان اخذ رونوشت و تصویر برای اصحاب دعوای حقوقی و وکلای آنها پیش بینی نشده است خواهشمند است به پرسشهای زیر پاسخ دهید.
(الف) آیا اخذ رونوشت و تصویر از اوراق و محتویات پرونده حقوقی؛ بویژه صورتجلسه تهیه و نگارش شده توسط قاضی دادگاه یا قاضی و اعضای شورای حل اختلاف که منضم به امضای آنها میباشد، توسط اصحاب دعوای حقوقی و وکلای آنها در دادگاه عمومی حقوقی یا شورای حل اختلاف امکان پذیر است؟
(ب) در صورت مثبت بودن پاسخ، مستند قانونی آن را بیان فرمایید.
(ج) در صورت مثبت بودن پاسخ بند الف آیا رونوشت و تصویر ارائه شده به اصحاب دعوای حقوقی حتما باید مصدق باشد و توسط دفتر یا دادگاه یا شورای حل اختلاف تصدیق شود یا ارائه تصویر و رونوشت بدون تصدیق هم کفایت میکند؟
(د) در چه مواردی و در چه موقعیتهایی قاضی دادگاه عمومی یا قاضی شورای حل اختلاف میتواند از ارائه رونوشت و تصویر از اوراق و محتویات پرونده از جمله صورتجلسات تهیه شده توسط قاضی دادگاه یا قاضی یا اعضای شورای حل اختلاف به اصحاب دعوای حقوقی یا وکلای آنها امتناع کند؟ آیا این امر امکان پذیر است و دارای وجاهت قانونی است؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
الف ب و د: هرچند در قانون شوراهای حل اختلاف مصوب ۱۳۹۴ در خصوص جواز اخذ تصویر از اوراق پرونده توسط اصحاب پرونده و وکلای آنان تصریحی وجود ندارد؛ اما از آنجا که رسیدگی در این شوراها جز در مواردی که خلاف آن تصریح شده باشد، تابع عمومات حاکم بر قضیه و مقررات قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ و قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ می باشد و با لحاظ تبصره یک ماده ۴۷۷ قانون اخیرالذکر و تلقی شوراهای حل اختلاف به عنوان مرجع قضایی و با عنایت به این که کسب اطلاع از اوراق پرونده و تهیه رونوشت از آن، از حقوق طرفین دعوای مدنی است بنابراین اصحاب پرونده در این دعاوی حق دارند تهیه تصویر از اوراق پرونده از قبیل صورت جلسات دادگاه و اظهارات گواهان را با هزینه شخصی درخواست کنند؛
مفاد ماده ۳۵۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ نیز مؤید این موضوع است. بدیهی است در مواردی نظیر مقررات ماده ۲۲۲ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ که حکم خاصی در این خصوص وجود دارد باید مطابق مقررات خاص مربوط رفتار شود.
ج: با رعایت مقررات پیش گفته در صورت درخواست رونوشت یا تصویر مصدق مرجع قضایی موظف است پس از پرداخت هزینه قانونی توسط اصحاب پرونده یا وکلای آنها مبادرت به تهیه تصویر اوراق و تصدیق آنها نماید.
*منابع*
