بعداز فوت هرشخص، افرادی که از طریق خویشاوندی و خون، حقی در اموال و دارایی متوفی دارند(که به آنها از این به بعد ورثه گفته می‌شود) باید این حق را در بین خود به اصطلاح، محصور نمایند. این امر به وسیله سیستمی بنام انحصار وراثت انجام می‌پذیرد و این عمل حصر وراثت نام دارد. حال در این مقاله به شرایط و کیفیّت صدور این گواهی می‌پردازیم.
دراین مقاله مطالب زیر بررسی می شود:
در همین رابطه مطالعه مقاله ماهیت حقوقی وصیّت نامه را به شما توصیه می‌کنیم.
مفهوم حصر وراثت
حصر یا انحصار واژه عربی ،به معانی احاطه، محدودیت و شمارش است و در اصطلاح حقوقی، گواهی انحصار برای شمارش و محصور ساختن ورثه متوفی در افراد محدود و معلومی می باشد که این گواهی نخستین قدم برای تقسیم دارایی متوفی محسوب می‌شود و اموال وی با این ترتیب مشخص شده و بین ورثه تقسیم می شود و برای اینکه ورثه بتوانند سهم الارث خود را مطالبه و در آن تصرف نمایند، لازم است نام ورثه در این گواهی ذکر و محصور شود.
شاید سوال شود موارد استفاده از گواهی حصر وراثت چیست؟
در پاسخ می توان این موارد را ذکر کرد:
- برقراری حقوق بازنشستگی درباره ورثه متوفی
- ثبت ملک متعلق به متوفی به نام ورثه در دفتر املاک رسمی
- دریافت وجوه متعلق به متوفی از بانک ها و دیگر موسسات و شرکت ها
مرجع صالح برای اخذ گواهی
برای صدور گواهی مذکور باید به شورای حل اختلافِ اخرین محل اقامت دائمی متوفی مراجعه کرد. اگر اقامتگاه دائمی متوفی خارج از کشور باشد، یکی ازشورا های حل اختلاف شهرستان تهران صالح به رسیدگی است. در حال حاضر، عملا برای ثبت درخواست صدور گواهی حصر وراثت باید به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرد.
رای صادر شده از شورای حل اختلاف درباره انحصار وراثت را تصدیق یا گواهی انحصار وراثت می نامند. اصلاح گواهی صادر شده،نیز در صلاحیت شورای حل اختلافی است که در ابتدا گواهی را صادر کرده است می باشد. این رای از سوی شورای خل اختلاف قابل تجدیدنظر و قابل فرجام خواهی می باشد.
لازم به ذکر است، هرگاه معلوم شود که خواهان ( مستدعی) گواهی با علم به عدم وراثت خود تحصیل تصدیق وراثت نموده یا با علم به وجود وارثی غیر از خود تحصیل گواهی وراثت، بر خلاف واقع کرده است، کلاهبردار محسوب و علاوه بر پرداخت خسارت، به مجازاتی که به موجب قانون برای این جرم مقرر است محکوم خواهد شد.
مدارک لازم جهت گواهی حصر وراثت
جهت تشکیل پرونده انحصار وراثت طبق ماده ۳۰۶ قانون امور حسبی ، حضور احدی از ورثه یا نماینده قانونی ورثه یا وکیل دادگستری الزامی است. برای ثبت در خواست صدور گواهی حصر وراثت در دفاتر خدمات قضایی مدارک زیر موردنیاز است:
۱) فرم استشهادیه که سه نفر در دفتر خانه اسناد رسمی شاهدت داده و شاهدین نباید از ورثه باشند.(، به این صورت که ۳نفر در یکی از دفاتر اسناد رسمی حاضر می شوند و با پر کردن فرم مخصوص استشهادیه افراد فوت شده، گواهی می کنند که ورثه متوفی چه کسانی هستند؛ دفتر اسناد رسمی نیز امضا ایشان را گواهی و تصدیق می کند.)
۲) گواهی مالیات برارث (مستفاد ازتبصره۱ماده۱۷ قانون مالیاتهای مستقیم با اخرین اصلاحات تا تاریخ( ۱۳۹۹/۹/۵ )برای فوت شده گان بعد از تاریخ (۱ /۱ /۱۳۹۵) نیاز به اخذ مالیات بر ارث برای گرفتن گواهی انحصار وراثت نیست)
۳) گواهی فوت متوفی و تایید پزشک مربوطه (لازم به ذکر است گواهی فوت بعد از ابطال شناسنامه متوفی توسط اداره ثبت احوال صادر می شود)
۴) رونوشت شناسنامه و کارت ملی تمام ورثه
۵) عقدنامه درصورت فوت مرد یا زن
۶) دادخواست وفیش بانکی ۳هزارتومانی درصورتی که اموال متوفی بالای ۳ میلیون تومان باشد.
۷) خواهان صدور گواهی حصر وراثت باید مبلغ ۳۵۰۰هزار تومان بابت نشر اگهی به شماره حساب مخصوص واریز کند.
لازم به ذکر است که مدت زمان صدور گواهی مذکور بر اساس میزان اموال و دارایی متوقی متفاوت است.
سوال شده که چه کسانی می توانند تقاضای صدور گواهی حصر وراثت را از شورای حل اختلاف بخواهند؟
در پاسخ می توان گفت: مستفاد از ماده ۳۶۰ قانون امور حسبی، منظور از ذینفع شخصی است که بتواند مدارک لازم برای صدور گواهی انحصار وراثت از جمله گواهی مالیات بر ارث را ارائه نماید.پس علاوه بر ورثه متوفی، طلبکار متوفی نیز می تواند این گواهی را از شورای حل اختلاف تقاضا کند.
*منابع و ماخذ*
