مطابق اصل ۱۳ قانون اساسی، ایرانیان مسیحی در حدود قانون در انجام احوال شخصیه بر طبق آیین خود عمل می کنند.بر همین اساس در تاریخ۱۳۸۷/۷/۳ برابر با ۲۴ سپتامبر ۲۰۰۸ میلادی مقررات احوال شخصیه مسیحیان پروتستان ایران به تصوب آقایان کشیشان و هیأتهای مدیره کلیساهای پروتستان ایران رسیده است. حال در این مقاله به بررسی مسائل مربوط به مراسم نامزدی می پردازیم و در مقالات بعدی به ازدواج در آیین مسیحیت و انحلال ازدواج مسیحیان ایران طبق آیین نامه فوق الذکر خواهیم پرداخت. پس از ازدواج زن و شوهر مسیحی حقوق و وظایفی نسبت به هم پیدا می‌کنند که در این مقاله شرح داده شده است.
در این مقاله موضوعات زیر بررسی می شود:
مطالعه بیشتر: تشریفات نامزدی در آیین زرتشت
نامزدی
ماده ۲ آیین نامه احوال شخصیه مسیحیان ایران، در تعریف نامزدی آورده است:
“نامزدی یعنی وعده ازدواج بین زن و مردی که واجد شرایط لازم باشند.”
مطابق ماده ۳ آیین نامه ، نامزدی زمانی از طرف کلیسا تأیید می شود که موارد ذیل انجام شده باشد:
- نامزدی مورد رضایت طرفین قرار گرفته باشد
- مراسم نامزدی توسط مقام روحانی انجام شده باشد
- مراسم نامزدی در دفتر کلیسا به ثبت رسیده باشد.
نامزدی تعهد به ازدواج است و الزامی برای انجام ازدواج نمی کند. پس دختر و پسر قبل ازدواج و ثبت رسمی آن در کلیسا می توانند با ارائه دلیل آن را برهم بزنند. بر همین اساس ماده ۴ آیین نامه می گوید:
نامزدی ایجاد عُلقه زوجیت نمی‌کند؛ اگرچه مراسمی انجام و هدایایی مبادله شده‌باشد. بنابراین، تا زمانی که عقد ازدواج کلیسایی جاری نشده و مراتب در دفتر رسمی ازدواج کلیسا به ثبت نرسیده باشد، هریک از نامزدها می‌تواند با ارائه دلیل و جلب موافقت کلیسا، از ازدواج خودداری نماید.
مقاله مرتبط: نامزدی در قانون
فسخ نامزدی
با اینکه نامزدی تعهدی الزام اور نیست ولی مطابق ماده ۵ ایین نامه،هر نامزدی که خواهان برهم زدن نامزدی است باید یکی از موارد پیش بینی شده در ماده ۵ آیین نامه را نزد کلیسا ثابت کند. موارد شش گانه فسخ نامزدی به شرح ذیل است:
الف) در صورت عدم تفاهم و توافق اخلاقی و بروز اختلاف.
ب) در صورتی که مدت نامزدی بیش از دو سال ادامه داشته و یکی از نامزدها بدون عذر موجه، از انجام مراسم ازدواج خودداری نماید.
پ) هرگاه یکی از نامزدها قبل از انجام مراسم نامزدی به اختلال مشاعر یا جنون یا بیماری‌های مُسری یا درمان‌ناپذیر مبتلا بوده یا به مواد مخدر یا مشروبات الکلی اعتیاد داشته و این موضوع را قبلاً به اطلاع نامزد خود نرسانیده باشد.
ت) هرگاه یکی از نامزدها طبق حکم قطعی دادگاه به بیش از دو سال زندان محکوم و زندانی شود.
ث) هرگاه یکی از نامزدها پس از انجام مراسم نامزدی، به اختلال مشاعر یا جنون یا بیماری‌های مُسری و صعب‌العلاج ابتلا پیدا کند.
ج) هرگاه یکی از نامزدها مرتکب زنا شود.
مطالبه خسارت های نامزدی
هرگاه یکی از نامزدها بدون دلیل و عذر موجهی- که در ماده ۵ پیش بینی شده است – خواهان فسخ نامزدی باشد و از ازدواج با طرف مقابل امتناع نماید، ، علاوه بر پس دادن هدایای دریافتی، باید خسارات وارده را جبران نماید.
مستنبط از ماده ۷ آیین نامه مرور زمان مطالبه خسارت های مادی و معنوی فسخ نامزدی بین یک ماه تا سه ماه از تاریخ فسخ نامزدی می باشد.
ماده ۷ آیین می گوید《در صورت فسخ نامزدی و عدم ازدواج، هریک از نامزدها می‌تواند جبران خسارات مادی و معنوی، از جمله هدایایی را که خودش یا والدین یا افراد خانواده‌اش به‌طرف دیگر یا والدین او داده‌اند، ظرف مدت یک ماه تا سه ماه از تاریخ فسخ نامزدی، از طرف مقابل مطالبه و پس بگیرد. اگر عین هدایا موجود نباشد، می‌تواند قیمت هدایایی را که معمولاً نگاه داشته می‌شوند، وصول نماید.》
در مورد مطالبه خسارت های نامزدی ذکر این نکته لازم است که اگر نامزدی به دلیل فوت یکی از نامزدها منتفی شود و عین هدایا موجود نباشد ،در این حالت مطالبه قیمت هدایا ممکن نیست. بر همین اساس ماده ۸ آیین نامه در این مورد می گوید: 《هرگاه انجام مراسم ازدواج، در اثر فوت یکی از نامزدها امکان‌‌پذیر نباشد، مفاد ماده قبل از حیث رجوع به قیمت هدایا، اجرا نخواهدشد.》
با توجه به دو شرط ذیل هر شخص مسیحی عضو یکی از کلیساهای پروتستان ،اگر نامزدی خود را فسخ نماید طبق آیین‌نامه داخلی کلیسا مورد تنبیه انضباطی قرار خواهد گرفت:
الف: اگر ، مراسم نامزدی توسط کلیسا انجام شده باشد.
ب: اگر فسخ نامزدی بدون اطلاع کلیسا و یا نامزدش باشد (خواه با شخص دیگری نامزدی یا ازدواج نماید و خواه با شخص دیگری نامزدی یا ازدواج نکرده باشد)( ماده ۱۰ آیین نامه )
مطابق ماده ۳ آیین نامه احوال شخصیه مسیحیان ایران در صورت حدوث اختلاف میان نامزدها در مورد خسارت های ایام نامزدی حل اختلافات با کلیسا است و نظر کلیسا در این موارد قطعی و لازم‌الاجرا می‌باشد.
در همین رابطه و برهم خوردن نامزدی, خواندن مقاله نمونه دادخواست مطالبه خسارت نامزدی خالی از لطف نیست. همچنین برای حقوق و تکالیف متقابل زن و شوهر مسیحی ایران را این مقاله مطالعه فرمایید.
قوانین مرتبط با بحث نامزدی مسیحیان
از قانون اساسی
اصل سیزدهم: ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی تنها اقلیتهای دینی شناخته می شوند که در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آیین خود عمل می‌کنند.
از مقرّرات احوال شخصیه مسیحیان پروتستان ایران
ماده۱ـ مسیحی پروتستان کسی است که به عیسی مسیح ایمان آورده، اقرار به‌ایمان خود نموده، در کلیسا به فیض تعمید نایل یا تقدیس گردیده و به عضویت یکی از کلیساهای پروتستان پذیرفته شده باشد.
تبصره۱ـ شرایط عضویت در هر کلیسا و ترتیب انتقال عضویت از یک کلیسا به‌کلیسای دیگر، طبق آیین‌نامه داخلی کلیساها انجام خواهدگرفت.
تبصره۲ـ کلیساهای پروتستان عبارت‌اند از: کلیسای انجیلی حضرت پطرس ـ کلیسای انجیلی آشوری ـ کلیسای انجیلی ارامنه ـ کلیسای انجیلی فارسی زبان عمانوئیل کلیسای اسقفی ـ کلیسای پنطیکاستی ـ کلیسای جماعت ربانی ـ کلیسای برادران روحانی ارمنی؛ و شعبه‌های این کلیساها در تهران و شهرستان‌ها. کلیساهای پروتستان که بعداً در تهران و شهرستان‌ها تشکیل شوند، تابع این مقررات خواهند بود.
باب اول ـ نامزدی
ماده۲ـ نامزدی یعنی وعده ازدواج بین زن و مردی که واجد شرایط لازم باشند، و با رعایت شرایط منعکس در مواد ۳ و ۴ مجاز می‌باشد.
ماده۳ـ نامزدی، زمانی از طرف کلیسا تأیید خواهدشد که مورد رضایت طرفین قرار گرفته و مراسم نامزدی توسط مقام روحانی انجام و در دفتر کلیسا به ثبت رسیده باشد.
ماده۴ـ نامزدی ایجاد عُلقه زوجیت نمی‌کند؛ اگرچه مراسمی انجام و هدایایی مبادله شده‌باشد. بنابراین، تا زمانی که عقد ازدواج کلیسایی جاری نشده و مراتب در دفتر رسمی ازدواج کلیسا به ثبت نرسیده باشد، هریک از نامزدها می‌تواند با ارائه دلیل و جلب موافقت کلیسا، از ازدواج خودداری نماید.
ماده۵ ـ هریک از نامزدها می‌تواند در موارد زیر، نامزدی خود را فسخ نماید:
الف) در صورت عدم تفاهم و توافق اخلاقی و بروز اختلاف.
ب) در صورتی که مدت نامزدی بیش از دو سال ادامه داشته و یکی از نامزدها بدون عذر موجه، از انجام مراسم ازدواج خودداری نماید.
پ) هرگاه یکی از نامزدها قبل از انجام مراسم نامزدی به اختلال مشاعر یا جنون یا بیماری‌های مُسری یا درمان‌ناپذیر مبتلا بوده یا به مواد مخدر یا مشروبات الکلی اعتیاد داشته و این موضوع را قبلاً به اطلاع نامزد خود نرسانیده باشد.
ت) هرگاه یکی از نامزدها طبق حکم قطعی دادگاه به بیش از دو سال زندان محکوم و زندانی شود.
ث) هرگاه یکی از نامزدها پس از انجام مراسم نامزدی، به اختلال مشاعر یا جنون یا بیماری‌های مُسری و صعب‌العلاج ابتلا پیدا کند.
ج) هرگاه یکی از نامزدها مرتکب زنا شود.
ماده۶ ـ هرگاه یکی از نامزدها بدون عذر موجه از انجام مراسم ازدواج امتناع نماید، یا وسایلی برای فسخ نامزدی فراهم کند، باید هدایای دریافتی را پس داده و خسارات وارده را جبران نماید.
ماده۷ـ در صورت فسخ نامزدی و عدم ازدواج، هریک از نامزدها می‌تواند جبران خسارات مادی و معنوی، از جمله هدایایی را که خودش یا والدین یا افراد خانواده‌اش به‌طرف دیگر یا والدین او داده‌اند، ظرف مدت یک ماه تا سه ماه از تاریخ فسخ نامزدی، از طرف مقابل مطالبه و پس بگیرد. اگر عین هدایا موجود نباشد، می‌تواند قیمت هدایایی را که معمولاً نگاه داشته می‌شوند، وصول نماید.
ماده۸ ـ هرگاه انجام مراسم ازدواج، در اثر فوت یکی از نامزدها امکان‌‌پذیر نباشد، مفاد ماده قبل از حیث رجوع به قیمت هدایا، اجرا نخواهدشد.
ماده۹ـ حل اختلافات نامزدی با کلیسا است و نظر کلیسا در این موارد قطعی و
لازم‌الاجرا می‌باشد.
ماده۱۰ـ هرگاه شخص مسیحی عضو یکی از کلیساهای پروتستان، مراسم نامزدی خود را توسط کلیسا انجام داده و بدون اطلاع کلیسا و یا نامزدش، نامزدی خود را فسخ نماید ـ خواه با شخص دیگری نامزدی یا ازدواج نماید و خواه با شخص دیگری نامزدی یا ازدواج نکرده باشد ـ طبق آیین‌نامه داخلی کلیسا مورد تنبیه انضباطی قرار خواهد گرفت.
مطالعه بیشتر:
