در مقالات پیشین به نامزدی، ازدواج ،بطلان و فسخ نکاح مسیحیان پروتستان ایران پرداخته شد و همانطور که قول دادیم در ادامه به مراحل طلاق مطابق مقررات احوال شخصیه مسیحیان پروتستان ایران می پردازیم. لازم به ذکر است چون مراحل طلاق مسیحیان ایران مفصل و طولانی است، و جهت سهولت مطالعه برای شما عزیزان ، مراحل طلاق در دو مقاله تنظیم و ارائه می گردد.( قسمت دوم را در اینجا بخوانید) پس دراین مقاله فقط موضوعات ذیل بررسی می شود:
- تعریف طلاق
- ممنوعیت طلاق شخص مجنون
- رسیدگی اولیه کلیسا به اختلافات خانوادگی
- ارجاع به هیات داوری
- تفریق جسمانی زوجین قبل از طلاق توسط کلیسا
تعریف طلاق
مطابق ماده ۷۷ آیین نامه سومین وسیله یا راه انحلال عقد نکاح، طلاق است.
منظور از طلاق مطابق ماده ۷۸ انحلال عقد نکاح در زمان حیات زن و شوهر توسط کلیسا و دادگاه می‌باشد. باید توجه داشت که طبق تعالیم کلیسا طلاق موضوعیت ندارد و در برخی از قوانین کشورهای مسیحی مثل اسپانیا عمل حقوقی طلاق به طور کلی شناخته نشده است. از این رو مراحل طلاق در آیین مسیحیان باید با دقت بیشتری بررسی شود.
برهمین اساس ماده ۷۹ مقررات احوال شخصیه مسیحیان پروتستان اینگونه این موضوع را اعلام می کند:
” با توجه به این که ازدواج، اتحاد قانونی بین یک مرد و یک زن، و تعهد آنها برای ادامه زندگی مشترک و کمک متقابل می‌باشد، وظیفه کلیسا، حمایت از این اتحاد روحانی و قانونی و تحکیم اساس و بنیان خانواده و حفظ رابطه صمیمانه و محبت‌آمیز بین زن و شوهر و جلوگیری از تزلزل ارکان خانواده می‌باشد. بنابراین، کلیسا با طلاق زوجین که نتیجه آن قطع رشته اتحاد و جدایی زن و شوهر از یکدیگر و محرومیت فرزندان از محبت و سرپرستی پدر و مادر می‌باشد، موافقت ندارد (مگر در موارد استثنایی)”
ممنوعیت طلاق شخص مجنون
مطابق ماده ۲۰ ایین نامه طلاق اشخاص دیوانه یا مختل‌المشاعر یا اشخاصی که به‌بیماریهای مسری یا درمان‌ناپذیر مبتلا می‌باشند، تا زمانی که به گواهی پزشک مورد اعتماد کلیسا معالجه نشده‌اند، ممنوع می‌باشد. ولی مطابق تبصره ماده فوق الذکر طلاق اشخاص مختل‌المشاعر یا دیوانه، در صورت صلاح دید پدر یا مادر یا وصی یا قیم آنها، با گواهی و موافقت پزشک مورد اعتماد و موافقت کلیسا، امکان‌پذیر خواهدبود.
رسیدگی اولیه کلیسا به اختلافات خانوادگی
نقش کلیسا در روابط بین زوجین بسیار پر رنگ می باشد و در صورت بروز اختلاف میان زوجین در مرحله اول باید کلیسا مطلع شود.برهمین در ماده ۸۰ آیین نامه نقش مهم کلیسا را بیان می کند” در صورت بروز اختلاف در خانواده و تصمیم زن یا شوهر به عدم ادامه زندگی مشترک، زن یا شوهری که خواهان طلاق می‌باشد، مکلف است قبل از مراجعه به‌دادگاه، وجود اختلاف و تصمیم به قطع رابطه زناشویی را به اطلاع کلیسا برساند.”
شروع رسیدگی به اختلافات خانوادگی در کلیسا با وصول درخواست کتبی زن یا شوهر انجام می شود.بر همین اساس مطابق ماده ۸۱ آیین نامه پس از وصول تقاضای کتبی زن یا شوهر، کلیسا (یا کمیته رسیدگی به‌اختلافات خانوادگی) زن و شوهر را و در صورت لزوم فرزندان آنها را، در مرحله اول به‌تنهایی و بعداً با همدیگر، برای شرکت در جلسه رسیدگی و ادای توضیحات لازم دعوت خواهدنمود.
مطابق ماده ۸۲ آیین نامه کلیسا می‌تواند رسیدگی به اختلافات خانوادگی را به عهده کمیته مخصوصی محول نماید. کلیسا یا کمیته رسیدگی به اختلافات خانوادگی می‌تواند برای روشن شدن موضوع اختلاف و علل و عوامل تقاضای طلاق، هر نوع تحقیقی را که لازم تشخیص می‌دهد، به عمل آورد.
زوجین مسیحی مطابق ماده ۸۳ می‌توانند وکیل یا نماینده خود را برای دفاع از حقوق خود و ادای توضیحات، کتباً به کلیسا معرفی نمایند. حضور وکلا و یا نمایندگان زوجین در جلسات رسیدگی به اختلافات خانوادگی، بلامانع می‌باشد.
مطابق مواد ۸۴ و ۸۵ وظیفه کلیسا یا کمیته کلیسایی در اختلافات خانوادگی به شرح ذیل خلاصه می شود:
الف: رسیدگی به اختلافات خانوادگی و اظهارات زوجین یا فرزندان آنها
ب: در کلیه موارد باید سعی نمایند که راه حلی برای رفع اختلاف و ادامه زندگی زناشویی و ایجاد صلح و سازش بین زن و شوهر پیشنهاد نمایند.
ج: کلیسا یا کمیته کلیسایی موظف است به زن و شوهر شاکی توصیه نماید که برای حفظ حیثیت خود و خانواده و تأمین سعادت فرزندان، از تقصیر یا گناه طرف مقابل چشم‌پوشی نماید.
د: کلیسا یا کمیته کلیسایی موظف است به زن و شوهر شاکی توصیه در صورت تعهد طرف مقصر یا گناهکار به عدم تکرار گناه و تقصیر، با او صلح کرده و شکایت خود را مسترد دارد.
مطابق تبصره ماد۸۶ در صورتی که شخص مقصر یا گناهکار به تصمیم کلیسا اعتراض داشته‌باشد، می‌تواند به دادگاه مراجعه کند و سازش بین زوجین و حل اختلاف به هیأت داوری ارجاع خواهد گردید.
ارجاع به هیات داوری
بعد از وصول تقاضای کتبی زن یا شوهر و شروع رسیدگی به اختلافات در کلیسا اگر همچنان اختلاف زوجین حل و فصل نشود ،موضوع اختلاف به هیات داوری ارجاع داده می شود. بر همین اساس مطابق ماده ۸۷ پس از ارجاع موضوع به داوری، هریک از زوجین باید داور اختصاصی خود را انتخاب و کتباً به کلیسا معرفی نماید. داور سوم با تراضی و توافق زوجین انتخاب و معرفی خواهد شد.ـ در صورت عدم توافق زوجین در انتخاب داور مشترک، کلیسا داور سوم را که مدیر هیأت داوری خواهد بود، از میان اقوام یا دوستان و آشنایان زوجین انتخاب و معرفی خواهد نمود. در این مورد، حسن نیت و بی طرفی داوران باید محرز ومسلم باشد.
وظایف هیات داوری مطابق ماده ۹۰ این آیین نامه به شرح ذیل است:
۱- انجام تحقیقات و رسیدگی به اختلافات زوجین
۲- سعی در ایجاد صلح و سازش بین زن و شوهر
۳- داوران مکلف هستند ظرف مدت معین شده از طرف کلیسا که بین دو تا سه ماه است گزارش کتبی خود را مبنی بر ایجاد صلح و سازش بین زن و شوهر یا موافقت با صدور گواهی عدم امکان سازش یا طلاق، تسلیم کلیسا نمایند.
در مرحله اخر پس از رسیدگی دقیق به موضوع مورد اختلاف و سعی و کوشش در ایجاد حسن تفاهم و صلح و سازش بین زن و شوهر و عدم موفقیت در این مورد، مطابق ماده ۹۱ آیین نامه کمیته کلیسایی یا هیأت داوری مکلف است در گزارش کتبی خود تصریح نماید که کدام یک از زوجین را مقصر یا گناهکار تشخیص می‌دهد.
تفریق جسمانی زوجین قبل از طلاق توسط کلیسا
تفریق یا جدایی جسمانی زوجین قبل از طلاق نشان دهنده آن است که طبق سنت های کلیسا طلاق فقط در موارد استثنایی قابل اجراست. بر همین اساس طبق ماده ۹۲ متعاقب دریافت گزارش کتبی کمیته کلیسایی یا داوران، کلیسا می تواند رای تفریق جسمانی یعنی زندگی زن و شوهر در خانه جداگانه را صادر نماید.
مطابق ماده ۹۳ مدت تفریق جسمانی یا جدایی زوجین، طبق تصمیم کلیسا، بین یک سال تا دو سال خواهد بود.
بعد از صدور دستور تفریق جسمانی توسط کلیسا زوجین باید هر کدام با توافق میان خود مسکن جداگانه برای خود انتخاب نمایند.اما در صورت عدم توافق زن و شوهر در تعیین محل زندگی جداگانه مطابق ماده ۹۴ کلیسا محل‌های مناسبی را برای زندگی هر یک از آنها و فرزندان‌شان معین خواهد کرد.
بعد از اجرای دستور تفریق زوجین طبق ماده ۹۵ نماینده کلیسا یا کمیته کلیسایی مکلف است هر ماه یک بار، زن و شوهر را ملاقات و نتیجه مثبت یا منفی زندگی جداگانه آنها را کتبا به کلیسا گزارش دهد.
سوالی که می توان مطرح کرد: در مدت تفریق زوجین نفقه زوجه و فرزندان بر عهده چه کسی خواهد بود؟
در پاسخ می توان گفت : استنادا به ماده ۹۶ مقررات احوال شخصیه مسیحیان پروتستان ایران پرداخت نفقه یعنی هزینه زندگی زن و فرزندان در مت زندگی جداگانه (تفریق جسمانی یا متارکه قضایی) به عهده زوج خواهد بود. مبلغ نفقه را کلیسا یا کمیته کلیسایی با رضایت و موافقت زوجین، تعیین خواهد کرد.
مطابق ماده ۹۷ پس از انقضای مدت زندگی جداگانه و گزارش مساعد نماینده کلیسا یا هیات داوری مبنی بر صلح و سازش، زن و شوهر به زندگی مشترک خود ادامه خواهند داد.
در مرحله آخر از تفریق جسمانی زوجین مطابق ماده ۹۸ در صورت موثر نبودن زندگی جداگانه و بدون نتیجه ماندن اقدامات و نصایح کمیته رسیدگی به اختلافات خانوادگی یا داوران، کلیسا نتیجه را جهت صدور گواهی عدم امکان سازش زوجین و یا صدور حکم طلاق به اطلاع دادگاه می رساند.
ذکر این نکته لازم است که مطابق ماده۱۰۱ کلیسا مکلف است قبل از صدور گواهی عدم امکان ادامه زندگی مشترک، مواد مربوط به انحلال عقد نکاح و طلاق یعنی ارجاع شکایت زوجین به کمیته رسیدگی به اختلافات خانوادگی و هیأت داوری را رعایت نماید.
مطالعه بیشتر:
