در میان مسائل و موضوعات حقوق خانواده یکی از مباحث مهم و اساسی مبحث انحلال نکاح می باشد. در قانون مدنی برای پایان( انحلال) این عقدِ مهم، قواعد و مقررات ویژه ای مقرر کرده است. عقد نکاح را می توان طبق تشریفات و مقررات خاصی که طلاق نام دارد، منحل کرد. مستفاد از ماده ۱۱۲۰ قانون مدنی عقد نکاح به سه شکل منحل می شود: فسخ نکاح ، طلاق و بذل مدت در * عقد موقت.* بر اساس انحلال نکاح طبق ماده فوق باید *فوت یکی از زوجین* را نیز افزود. با توجه به اختیار شوهر در طلاق, مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در قانون مدنی با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید. در مقاله مربوط به فسخ نکاح شرایط فسخ را مطالعه کردیم ، حال در این مقاله به موضوعات مربوط به طلاق، می پردازیم:
تعریف طلاق
طلاق به تعبیری ، مکروه ترین حلال ها است. واژه طلاق از ریشه عربی طلق به معنای ( رها کردن) است.و در اصطلاح علم حقوق از جمله اعمال حقوقی یکطرفه (ایقاع) بوده که به اراده زوج ، برای جدایی از زوجه ،گفته می شود.
اختیار شوهر در طلاق در ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی منعکس شده است: “مرد می تواند با رعایت شرایط مقرر در این قانون با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق همسرش را بنماید.”
نکته: برای استفاده از این اختیار،شوهر باید از دادگاه خانواده گواهی عدم امکان بگیرد. برای دریافت گواهی عدم امکان سازش، در مرحله اول شوهر باید دادخواست عدم امکان سازش به طرفیت زوجه را در یکی از دفاتر خدمات قضایی ثبت کند.
مراحل طلاق از جانب زوج
مراحل پرونده طلاق از جانب زوج به ترتیب ذیل می باشد:
- بعد از ثبت دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش ،در کلیه موارد درخواست طلاق، به جز طلاق توافقی( برای دیدن معنی طلاق توافقی به این مقاله مراجعه نمایید. نمونه این درخواست( دادخواست) را در مقاله نمونه دادخواست طلاق توافقی بخوانید)، دادگاه باید به منظور ایجاد صلح و سازش موضوع را به داوری ارجاع کند. دادگاه در این موارد باید با توجه به نظر داوران رأی صادر و چنانچه آن را نپذیرد، نظریه داوران را با ذکر دلیل رد کند.
- پس از صدور قرار ارجاع امر به داوری، هریک از زوجین مکلفند ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ یک نفر از اقارب متأهل خود را که حداقل سی سال داشته و آشنا به مسائل شرعی و خانوادگی و اجتماعی باشد به عنوان داور به دادگاه معرفی کنند. ودر اخر درصورتی که امکان صلح و سازش بین زوجین نباشد،دادگاه خانواده ضمن صدور گواهی عدم امکان سازش،باید به حقوق مالی زوجه( ازجمله مهریه، نفقه، اجرت المثل و…) ونیز حضانت فرزندان رسیدگی می کند.
موارد مهم برای ثبت طلاق در دفتر خانه رسمی طلاق
مدت اعتبار گواهی عدم امکان سازش جهت ثبت در دفتر خانه رسمی طلاق، ۳ ماه از تاریخ قطعیت رای می باشد. مستفاد از ماده۲۹ قانون حمایت خانواده،ثبت طلاق موکول به تأدیه حقوق مالی زوجه است. طلاق درصورت رضایت زوجه یا صدور حکم قطعی دایر بر اعسار زوج یا تقسیط محکومٌ به نیز ثبت می شود.
یکی از موارد لازم جهت ثبت طلاق ،گواهی وجود جنین یا عدم وجود ان است. طبق ماده۳۱ قانون حمایت خانواده ” ارائه گواهی پزشک ذی صلاح درمورد وجود جنین یا عدم آن برای ثبت طلاق الزامی است، مگر آنکه زوجین بر وجود جنین اتفاق نظر داشته باشند.”
در اخر چون طلاق از جمله عقود تشریفاتی است قانونگذار در ماده ۱۱۳۴ قانون مدنی ،برای اجرای طلاق، تشریفات خاصی مقرر کرده است.
این تشریفات عبارت اند از:
اولا: طلاق باید به صیغه طلاق واقع شود.یعنی منظور از صیغه طلاق به کار بردن الفاظی است که صریح در طلاق باشد. در عمل غالبا مرد برای اجرای صیغه طلاق به سر دفتر وکالت می دهد
ثانیا: طلاق باید در حضور لااقل دو نفر مرد عادل که طلاق رابشنوند واقع گردد. و هرگاه هنگام اجرای صیغه طلاق دو شاهد عادل مرد که صیغه طلاق را بشنوند حاضر نباشند ، طلاق باطل و از درجه اعتبار ساقط است.
اگر زن قبل از انکه حقوق مالی خود را دریافت کند، به ثبت طلاق و اجرای صیغه طلاق در دفتر خانه رسمی طلاق رضایت دهد، تکلیف حقوق مالی زوجه به چه صورت است؟
در پاسخ: در هرحال، هرگاه زن بدون دریافت حقوق مذکور به ثبت طلاق رضایت دهد می تواند پس از ثبت طلاق برای دریافت این حقوق از طریق اجرای احکام دادگستری مطابق مقررات مربوط اقدام کند. و حقوق مالی خود را از زوج مطالبه و دریافت کند.
اعتراض به رای طلاق
آراء و احکام مربوط به طلاقِ صادره از دادگاه خانواده قابل تجدیدنظر خواهی در دادگاه تجدید نظر استان می باشد.مستفاد از بند《 ب 》ماده ۳۳۱ قانون ایین دادرسی مدنی کلیه احکام صادره در دعاوی غیر مالی(برای دیدن انواع دعاوی غیر مالی به مقاله دعاوی حقوقی مراجعه کنید) قابل تجدید نظر می باشد و این احکام برابر رای وحدت دیوان عالی کشور مورخ ۸۳/۳/۱۹ قابل رسیدگی فرجامی در دیوان عالی کشور نیز می‌باشد. بعبارتی آراء مربوط به طلاق قابل رسیدگی در سه مرجع (دادگاه بدوی شهرستان (خانواده)، دادگاه تجدیدنظر استان و فرجام خواهی در دیوان عالی کشور واقع در تهران) می باشد.
چکیده بحث:( باتوجه به نکات فوق می توان گفت : در حقوق کنونی هرگاه شوهر بخواهد زن خود را طلاق دهد باید به دادگاه خانواده مراجعه کرده و بعد از پرداخت تمام حقوق مالی زن و طی مراحل وتشریفات قانونی او را طلاق دهد)
*منابع و ماخذ*
- قانون مدنی
- قانون حمایت خانواده
- قانون مدنی در نظم حقوق کنونی ( دکتر ناصر کاتوزیان)
- مختصر حقوق خانواده نشر بنیادمیزان( دکتر سیدحسین صفایی و دکتر اسدالله امامی)
